در سخن سردبیر شماره ویژه کرونا ویروس‌ها و کووید-19(شماره‌های 6 و 7 مجله در یک مجلد) که بیش از یک سال پیش منتشر شد یادآور شدیم که شاید روزها و ایام کرونا به دوران منتسب بدان منتهی شود و اینک پس از قریب دوسال از شروع جهان گیری کووید-19 مائیم و محبس این دوران. چطور به اینجا رسیدیم؟ آن هم در اوج بظاهر اقتدار علمی و فنی بشر امروزه. در همان جا نیز اشاره شد که تسلط آسان کرونا و به اسارت درآوردن تمام جوانب زندگی فردی و اجتماعی ما نه به خاطرعجز علمی انسان معاصر، بلکه بیشتر ناشی از غرور و تعصب علمی دانشمندان، مدیریت نابسامان علمی، فنی، فرهنگی و اجتماعی جوامع است؛ بعلاوه سیاست گذاری‌های چند صباحه و بدون آینده نگری واقعی برای حل مسائل روزمره در بیشتر کشورها، عدم تأمین ضروریات بهداشت و سلامت مردم در ایام فراغت و جیک جیک مستانه، سیاسی کاری بیشتر دولت‌ها و عدم همکاریها و هماهنگی‌ها در سطح ملی و بین المللی نیز از جمله مصائب دیگری است که در دوران این همه‌گیری جهانی در برابر دیدگان همه بخوبی هویدا شد. این کاستی‌ها حتی در جوامع به اصطلاح توسعه یافته نیز تأثیر آشکار خود را نشان داد. کاش می‌شد با پژوهشهایی دقیق و جامع سهم هر یک از این کاستی‌ها را در هر جامعه و نیز در مقیاس جهانی، به زبان پارامترهای کمّی مدل‌سازی کرد تا شاید درسی باشد برای مقابله با گرفتاری‌های بعدی که بی شک فراوان در انتظار ما هستند. نتایج چنین مطالعاتی می‌تواند نشان دهد که سهم کمبودهای علمی بشر در کنار نادانی‌ها و ندانم کاریهای دیگر او در مدیریت بحرانهای زندگی وی چه سهم اندکی دارند.

از آنچه در این بلای همه گیر جهانی وظیفه مجله ما به حساب می‌آمد، یعنی ترویج و توسعه دانش ویروس‌شناسی و بویژه در مورد کروناویروس نوظهور، انجمن زیست شناسی ایران و زیست‌شناسان همکار مجلۀ انجمن درحد توان و مقدورات خود نقش قابل توجهی در یک سال و نیم گذشته ایفا کرده‌اند. این چهارمین شماره مجلۀ ما پس از شروع همه گیری است که همچنان به مسائل مبتلا به این جهان‌گیری ویروسی می‌پردازیم. با نگاهی به مجموعه این مقالات بخوبی پیداست به تمام جنبه‌های علمی ویروس شناسی کووید-19، و نیز مقدماتی از کل دانش ویروس‌شناسی و حتی جنبه‌های جامعه‌شناختی و اجتماعی درگیری با این ویروس پرداخته‌ایم و نقش این مجله در آگاهی بخشی علمی در این بحران جهانی در سطح ملی واقعاً قابل اعتناست. برای آنکه این دانش و آگاهی‌های لازم بموقع در اختیار مخاطبان و جامعه علمی و مردم علاقه مند قرار گیرند در شماره‌های اخیر مجله بسیاری از مطالب بناچار از مقالات انگلیسی به فارسی برگردانده شد و  به خاطر اهمیت و فوریت کار گاهی خود اعضای تحریریه نیز دست به ترجمه و تألیف شدند. در این شماره نیز به اندازه توان مقالات متعددی که همچنان از نظر محتوای علمی و اجتماعی موضوعات روز به حساب می‌آیند آورده شده است. بعلاوه درسال گذشته با حمایت مرکز نشردانشگاهی به همت جمعی از همکاران دانشگاهی کتابی روزآمد درباب کروناویروسها و کووید-19، از انتشارات اشپرینگر، در مدتی کوتاه  درست چند ماه پس از انتشار آن به زبان اصلی در دسترس جامعه علمی و عموم علاقه مندان به موضوع قرار گرفت. 

برای تحقق اهداف انجمن زیست شناسی و مجله‌ای که از سوی آن با نقش ترویج علم منتشر می‌شود در تلاش هستیم که مجله از وضعیت دوفصلنامه به شکل فصلی درآید. بی شک این هدف جز با همکاری جامعه علمی زیست شناسان و اعضای فرهیخته انجمن قابل دست یابی نیست و درنتیجه به عنوان سردبیر از تمام علاقه مندان و فعالان عرصه زیست شناسی کشور درخواست می‌شود تا به تألیف مقالات ناظر بر مسائل عمومی و مورد نیاز جامعه علمی، مجله را از نظر انتشارکمی و کیفی پربار و توانا سازند. مسائل زیست شناسی دیگر محدود به خود علم زیست شناسی نیست و تمام عرصه‌های زندگی عمومی، پیدا و ناپیدا، نیازمند نگرش‌های علمی و کاربردی زیست شناسی است. زیست شناسی به عنوان یکی از ارکان علوم پایه در توسعه علمی و پژوهشی کشور نقش مسلم و آشکار دارد. هم در میان زیست شناسان و نیز دانشمندان پیشرو علوم پایه نگرش یکپارچه در حل مسائل علمی و نیز موضوعات کاربردی زندگی روزمره اینک به رویه‌ای رو به رشد تبدیل شده است.

به خاطر نقش بی بدیل علوم پایه در توسعه علمی و پایدار جوامع، سال 2022 میلادی را سال علوم پایه و توسعه پایدار نامیده اند و تلاشهای زیادی برای نشان دادن اهمیت علوم پایه در توسعه جامعه در دست انجام است. اخیراً ستادی با همکاری انجمن‌های علمی و نهادهای علمی دولتی برای نشان دادن اهمیت علوم پایه در توسعه بنیادی و پایدار جامعه و کشور تشکیل شده است و ریاست انجمن زیست شناسی نیزبه عنوان یکی از اعضای ثابت این ستادبه نیابت از جامعه بزرگ زیست شناسان کشور در این فعالیت مقدماتی نقش دارند. برای ایفای نقش موثرتر، هیئت مدیره انجمن تصمیم دارد در شماره پائیز 1400 خود (در آستانه سال 2022 میلادی ) ، مقالاتی در مورد زیست شناسی و توسعه پایدار که سالهاست مسئله مقدم جهانی و ملی به حساب می آید منتشر سازد. طی دودهه گذشته سال 2004  تا 2014 نیز دهه توسعه پایدار قلمداد شده بود و بسیاری از کشورهای جهان برای توسعه آینده جوامع خود در آن ایام فعالیت‌هایی در این عرصه داشته‌اند و اینک در سال 2022 قصد این است که نقش علوم پایه را در امر توسعه پایدار برجسته سازد. بنابراین از شما صاحب نظران و اندیشمندان زیست شناسی درخواست می‌شود با اعتماد به نفس تمام قلم‌ها را تیز کنید و در حد توان به اهمیت زیست شناسی در توسعه پایدار کشور اظهار نظر کنید، برنامه دهید و پژوهش پیشنهاد کنید. زیست شناسی برای غالب جنبه‌های آموزش و پژوهش در توسعه پایدار و جنبه‌های کاربردی حیات طرح و برنامه‌های پژوهشی و آموزشی زیادی می‌تواند داشته باشد و عرصه چالشی توسعه پایدار نیازمند این دیدگاه‌ها و برنامه‌هاست. فراموش نکنیم مباحث بنیادی زیست شناسی هسته اصلی دانش پایه در قلمروهای گوناگون شامل زیست فناوری،  کشاورزی و محیط زیست، پزشکی و بهداشت است و در برنامه‌های میان رشته‌ای و ترارشته ای نیز زیست شناسی شریکی توانا و متعهد برای رشته‌های دیگر علوم پایه و مهندسی و حتی علوم انسانی به شمار می‌آید. امیدوارم این فراخوان انجمن زیست شناسی ایران از سوی صاحب نظران زیست شناسان جدی گرفته شود و بتوانیم در آن شماره نقش و برنامه‌های زیست شناسی نوین را در قلمروهای یاد شده یادآور شویم تا دیگران نیز بیشتر به قدرت و منزلت واقعی دانش زیست شناسی پی ببرند.