سخن سردبیر

سخن سردبیر

چکیده

همان طور که  در "سخن سردبیر" این مجموعۀ دو شماره ای نوشتیم، در حال آماده سازی شماره 6  مجله زیست شناسی ایران برای انتشار در اسفند ماه،  بروز همه گیری جهانی کرونا موجب شد به گردآوری مطالبی در مورد این بیماری نوپدید فکر کنیم. خیلی زود سیل مطالب در هر جنبه ای از این بیماری رسانه ها را فراگرفت. این نخستین همه گیری ویروسی نیست که دنیا را درگیر می کند و داستان ویروس هم موضوعی نبود که اهمیت پرداختن بدان برای مجله پوشیده باشد. اما رویداد ویروسی جدید بهانه شد برای مروری نسبتا جامع در مورد ویروسها و بویژه در مورد کروناویروسها که بیماری جدید کار آنهاست.
 ویروسها دنیای بسیار پیچیده ای دارند. بیش از آنچه به نظر آید در پهنۀ حیات پرشمارند و اشکال گوناگون دارند و دائم در تغییر و جابجایی در میزبانهای متفاوت، جزء پیوسته تمام اکوسیستم ها و اغلب  موجودات زنده به شمار می آیند. بیشترین نقش را در انتقال افقی  (horizontal)ژنها بین موجودات زنده، حتی بین گیاهان و انسان دارند و در تکامل نقش انکار ناپذیر داشته اند. نام ویروس در زتدگی روزمره بشر اغلب با بیماری، عفونت و درد و همه گیری و مرگ و ... عجین است چرا که به آسانی یادآورِ بیماریهای تهدید کننده سلامت و زندگی است. اما همه ویروسها چنین نیستند و برخی با خواص مفید برای میزبان رابطه همزیستی دارند.  بعلاوه در مطالعات بنیادی زیست شناسی مولکولی، پی بردن به اسرار پیچیده حیات،  سازمان و کارکرد ژنها، ویروسها کاربردهای زیاد و موثری داشته اند. در دنیای پزشکی نیز در ژن درمانی، سلول درمانی و نیز تولید واکسنها و عوامل انتقال واکسن نقش زیادی داشته، و امروزه نیز برای درمان بیماریها و نیز به عنوان جایگزینی برای آنتی بیوتیکها که مقاومت باکتریایی در برابر آنها از مشکلات تجویز این داروهای مهم است، ویروسها دائم دردست بررسی اند.
اما درگیر بودنِ ویروسها در کلاف پیچیده حیاتِ میزبان های خویش، مبارزه با این عوامل عفونی را بسیار مشکل می سازد و بروز همه گیری های ویران ساز در گذشته و حال گواه این مشکل است؛ از این رو مبارزه بی اَمان با بیماریهای ویروسی از دیرباز از مشکلات پزشکی و بهداشتی انسان و نیز مبارزه با بیناریهای سایر موجودات، اعم از جانور و گیاه، بوده است. در این ویژه نامه، در حد توان به کمک شماری از استادان و پژوهشگران زیست شناسی، به کروناویروس ها و عامل بیماری ویروسی اخیرموسوم به  کووید-19، پرداخته ایم. هدف این بود که خیلی زوددتر این شماره آماده و منتشر شود، لیکن مشکلات مربوط به همکاری گروهی کار آماده سازی و انتشار را به تعویق انداخت. البته مثل بسیاری از تجربیات زندگی، از این تاخیر بهره برده و مقالات بیشتری آماده شدند ولی نتیجه آن حجم زیاد مطالب برای شمارۀ موردنظر بود؛ نهایتا با تقسیم مطالب در دو بخش، مجموعه به شکلی که در دست شماست در آمد. مطالب عمومی تر مربوط به ویروس شناسی ، کل ویروسها و نیز مطالب عمومی تر کرونا ویروسها در شماره 6 و عناوین و موضوعات تخصصی تر کروناویروسها و بیماری وابسته آن کووید-19، در شماره 7 –ویژه نامه- گرد آمد.
امیدواریم مجله ما به وظیفه خطیرش در این شرایط بحرانی درست عمل کرده باشد و متخصصین و عموم از مطالب این دو شماره و مجموعه بهره کافی ببرند. اطمینان داریم به کمکِ اطلاعاتِ این مجموعه و مطالبی که در مجلات معتبر تخصصی و نیز توسط سازمان جهانی بهداشت و مراجع معتبر ملی که در حال حاضر در کشور فعال شده اند، با اطلاعاتِ درست و انتقالِ درستِ انها بین یکدیگر و مردم در جلوگیری از گسترش بیشتر و ریشه کردن این بیماری با سرعت بیشتری موفق خواهیم شد؛  به امید روزهایی که درسهای آموخته از این همه گیری، در سطح جهان و ملی، توشۀ راهی  برای مقابله بهتر با موارد نظیر و زندگی بهتر برای همگان باشد. 

  • تاریخ دریافت: 29 اردیبهشت 1399
  • تاریخ پذیرش: 29 اردیبهشت 1399