نویسنده
کرمانشاه، دانشگاه رازی، دانشکده علوم، گروه زیست شناسی
چکیده
هدف از ارائه این مقاله بررسی خصوصیات منحصربفرد خفاشها در بین پستانداران، اهمیت آنها در ارایه خدمات اکوسیستمی، مروری بر ویروسهای آنها و ارتباطشان با بیماریهای نوپدید است. خفاشها بهعنوان پستانداران پرنده، دومین راسته بزرگ بعد از جوندگان را تشکیل می دهند که بهخاطر داشتن قدرت پرواز و پژواک جایابی دارای تنوع گستردهای هستند، بهطوریکه تاکنون بیش از 1400 گونه از 230 جنس و 21 خانواده در جهان از آنها شناسایی شده است. با وجود اهمیت خفاشها در ارایه خدمات اکوسیستمی و همچنین به عنوان مخازن میزبان طبیعی، تاکنون کمترین مطالعه نسبت به سایر جانوران بر روی آنها صورت گرفته است. تا به امروز، بیش از 200 ویروس از 27 خانواده، در خفاشها جدا یا شناسایی شدهاند که تعدادی از آنها را مسئول بیماریهای انسانی میدانند که منجر به مرگ انسانها شده است. از جمله این بیماریها میتوان به ابولا (EBOLA)، سارس (SARS)، مرس (MERS)، ماربورگ (MARBURG) و احتمالاً کووید-19 (COVID-19) اشاره کرد. احتمالاً تکامل پرواز به دلیل نوسانات در میزان سوخت و ساز و دمای بدن، فشار انتخابی شدیدی بر سیستم ایمنی خفاش و خود ویروس ایجاد کرده است. دمای بالای بدن خفاشها، پاسخهای ایمنی بدن این جانوران را افزایش میدهد که منجر به تکثیر سریع ویروسها میشود، بهطوری که وقتی این ویروسها در سیستم های ایمنی با پاسخ متوسط مانند انسان یا سایر پستانداران وارد میشوند، ممکن است بیماریهای همهگیر و مهلکی ایجاد کنند. سخن آخر این که، خفاشها گناهکار این بیماریهای مهلک نیستند بلکه تقریباً همیشه رفتار انسانی است که امکان ایجاد این بیماریها را از راه های مختلف از جمله از بین بردن زیستگاههای طبیعی، شکار، نگهداری آنها به عنوان حیوان خانگی، همراه با رشد روزافزون جمعیت روی کره زمین فراهم کرده است. دیگر اینکه بیماریها از جمله کووید-19میتوانند دوام یابند و شاید موجب تغییر رفتار انسان ها شوند و تغییر رفتار انسان ها تصور می رود آسانتر از تولید یک واکسن بسیار گران قیمت برای کنترل هر ویروس جدید باشد. این کروناویروس جدید شاید نخستین نشانه روشن و غیرقابلانکار برای جامعه بشری باشد که آسیب آوردن به محیط زیست نیز میتواند به سرعت انسان را از بین ببرد.
کلیدواژهها