نوع مقاله : مقاله ترویجی
نویسندگان
1 گروه شیلات، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران
2 سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج جهاد کشاورزی، موسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور، پژوهشکده آبزیپروری آبهای داخلی بندر انزلی
چکیده
مطالعه حاضر به منظور معرفی و بررسی کتاب تحت عنوان "روتیفرها: آبزی پروری، اکولوژی، پیری شناسی و اکوتوکسیکولوژی" انجام شده است. این کتاب آخرین پیشرفت های مطالعات روتیفر در زمینه های مختلف از جمله آبزی پروری، اکولوژی، پیری شناسی (Gerontology) و اکوتوکسیلوژی را نشان می دهد. در کتاب حاضر به موضوعات مختلف از جمله گونه زایی در کمپلکس گونه ای Brachionus plicatilis، پرورش تودهای روتیفرها، غنی سازی روتیفرها، کاربرد روتیفرها برای پرورش لارو ماهیان دریایی، تاریخچه زندگی روتیفرها، کاربرد روتیفرها برای کشف اثراتِ اکولوژیکی مواد سمی و نقش روتیفرها در اکوتوکسیلوژی پرداخته شده است. با توجه به تلاش نویسندگان برای ارائه یک منبع کامل در مورد روتیفرها، ما پیشنهاد می کنیم که این کتاب به عنوان یک منبع جانبی در دانشگاهها و موسسات تحقیقاتی استفاده شود. کتاب مورد نظر به دلیل پوشش فوق العاده ای که روی جنبه های مختلف روتیفرها داشته، قادر است تا نیاز علمی دانشجویان و محققین در زمینه های علوم شیلاتی، آبزی پروری و اکوتوکســیلوژی را برآورده سازد.
کلیدواژهها
عنوان مقاله [English]
Rotifers: Aquaculture, Ecology, Gerontology, and Ecotoxicology. Hagiwara A, Yoshinaga T (eds.). Fisheries Science Series. 2017. Springer Publishing Company. 184 p. ISBN: 978-981-10-5633-8. DOI: 10.1007/978-981-10-5635-2.
نویسندگان [English]
چکیده [English]
The present study was conducted to introduce and review the book titled "Rotifers: Aquaculture, Ecology, Gerontology, and Ecotoxicology". This book shows the latest advances in rotifers studies in various fields, including aquaculture, ecology, gerontology, and ecotoxicology. In the book, various subjects has been studied, including speciation in the Brachionus plicatilis species complex, mass culture, enrichment of rotifers, use of rotifers for larval rearing of marine fishes, history life, use of rotifers to explore the ecological impacts of toxic substances and the role of rotifers in ecotoxicology. Due to the author's efforts to provide a complete reference of rotifers, we suggest that this book be used as a reference in universities and research institutes. The book is intended to respond the scientific needs of students and researchers in the fields of fisheries, aquaculture and ecotoxicology, due to the excellent study of various aspects of rotifers.
کلیدواژهها [English]
معرفی کتاب
روتیفرها: آبزیپروری، اکولوژی، پیریشناسی و اکوتوکسیکولوژی. هاگیوارا آ، یوشیناگا ت. سری علوم شیلاتی. 2017. انتشارات اسپرینگر. 184 صفحه. شابک: 8-5633-10-981-978.
علیرضا رادخواه1*، سهیل ایگدری1 و اسماعیل صادقینژاد ماسوله2
* نویسنده مسئول، پست الکترونیکی: alirezaradkhah@ut.ac.ir
چکیده
مطالعه حاضر به منظور معرفی و بررسی کتاب تحت عنوان "روتیفرها: آبزیپروری، اکولوژی، پیریشناسی و اکوتوکسیکولوژی" انجام شده است. این کتاب آخرین پیشرفتهای مطالعات روتیفر در زمینههای مختلف از جمله آبزیپروری، اکولوژی، پیری شناسی (Gerontology) و اکوتوکسیلوژی را نشان میدهد. در کتاب حاضر به موضوعات مختلف از جمله گونهزایی در کُمپلکس گونهای Brachionus plicatilis، پرورش تودهای روتیفرها، غنیسازی روتیفرها، کاربرد روتیفرها برای پرورش لارو ماهیان دریایی، تاریخچه زندگی روتیفرها، کاربرد روتیفرها برای کشف اثراتِ اکولوژیکی مواد سمی و نقش روتیفرها در اکوتوکسیلوژی پرداخته شده است. با توجه به تلاش نویسندگان برای ارائه یک منبع کامل در مورد روتیفرها، ما پیشنهاد میکنیم که این کتاب بهعنوان یک منبع جانبی در دانشگاهها و موسسات تحقیقاتی استفاده شود. کتاب مورد نظر به دلیل پوشش فوق العادهای که روی جنبههای مختلف روتیفرها داشته، قادر است تا نیاز علمی دانشجویان و محققین در زمینههای علوم شیلاتی، آبزیپروری و اکوتوکســیلوژی را برآورده سازد.
کلیدواژگان: روتیفرها، لارو ماهیان، آبزیپروری، اکوتوکسیکولوژی
روتیفرا (Rotifera) گروه مهمی از بیمهرگان آب شیرین هستند که نقش تاثیرگذاری در بسیاری از اکوسیستمهای آب شیرین ایفا میکنند (کویلارد و همکاران، 1989؛ سانتوس-مِدرانو و ریکو-مارتینز، 2013). این موجودات تقریباً در تمام انواع زیستگاههای آب شیرین، از دریاچههای دائمی بزرگ تا فاضلابهای موقت کوچک حضور دارند (والاس و همکاران، 2006؛ سِگرز، 2008). در بسیاری از مطالعات، از روتیفرها بهعنوان مهمترین فیلترکنندهها برای جلبکها و باکتریها یاد شده است (سِگرز، 2008).
با پیشرفت روزافزون صنعت آبزیپروری، نیاز به منابع غذایی برای گونههای پرورشی بهویژه در مراحل لاروی بسیار ضروری به نظر میرسد (شارما و همکاران، 2018). روتیفرها یکی از گزینههای مطرح غذای زنده برای ماهیان پرورشی میباشند که توجه بسیاری از پرورشدهندگان ماهی را به سوی خود جلب کردهاند (تیلِیکر و کیمبال، 1984). بر اساس باتاگِلِن و همکاران (2000) و شارما و همکاران (2018)، روتیفرها به دلیل برخورداری از سایز مناسب میتوانند در هنگام تغذیه زودرس، برای ماهیان لاروی بهعنوان غذای استارتر (starter food) مورد استفاده قرار گیرند. این موجودات میتوانند در مقادیر زیاد و تودهای پرورش داده شوند و در طول روزهای اول تغذیه خارجی در اختیار لاروها قرار گیرند (لابزنس و همکاران، 1989؛ اِریالسین، 2018). بر اساس مطالعات انجام شده، روتیفرها قادر هستند تا راندمان رشد، نرخ بقا و بازماندگی لاروهای ماهیان را افزایش دهند (لابزنس و همکاران، 1989؛ دِرت و همکاران، 2001).
هر چند تاکنون مطالعات مختلفی به صورت پراکنده پیرامون جنبههای بیولویکی، اکولوژیکی و آبزیپروری روتیفرها انجام شده است، اما همچنان نیاز است که یک رفرنس جامع، کامل و معتبر در این زمینه معرفی شود که حتی الامکان تمام جنبههای مرتبط با روتیفرها را پوشش دهد. بنابراین، با توجه به این موضوع، مطالعه حاضر به معرفی و بررسی کتاب "روتیفرها: آبزیپروری، اکولوژی، پیریشناسی و اکوتوکسیکولوژی" که توسط هاگیوارا[1] و یوشیناگا[2] به رشته تحریر درآمده است (شکل 1)، میپردازد. این کتاب توسط انتشارات بینالمللی اسپرینگر در سال 2017 منتشر شده است. کتاب مورد نظر اطلاعات جامع و کاملی از جنبههای کاربردی روتیفرها ارائه میدهد که قابلیت استفاده در زمینههای علمی مختلف از جمله آبزیپروری، اکولوژی و اکوتوکسیکولوژی دارد. کتاب حاضر مشتمل بر 3 بخش و 10 فصل میباشد که هر فصل توسط پژوهشگران و اساتید متخصص در زمینه آبزیپروری نوشته شده است. هر چند اغلب نویسندگان کتاب پژوهشگران و اساتید برجسته ژاپنی هستند، اما از محققین سایر کشورها نیز به منظور آمادهسازی آن دعوت به همکاری شده است. در این بخش، هر فصل از کتاب به صورت مختصر مورد بررسی قرار گرفته و اطلاعات کلی از آن ارائه میشود:
بخش اول: طبقهبندی و ژنتیک جمعیت
فصل اول این کتاب به وضعیت کنونی طبقهبندی مورفولوژیکی سویه های روتیفر مورد استفاده در آبزیپروری میپردازد. این فصل توسط Tomonari Kotani عضو هیئت علمی دانشگاه کاگوشیما در ژاپن به نگارش درآمده است. نویسنده در این فصل اشاره میکند که روتیفرها بهعنوان غذای زنده برای لاروهای ماهیان استفاده میشوند. با توجه به اندازه دهان لارو ماهیان باید خوراک به اندازه مناسب داده شود. بنابراین، اندازه روتیفرهایی که به ماهیهای لارو خورانده میشود، باید برای دهان لارو نیز مناسب باشد. نویسنده بیان میکند که با توجه به افزایش شدید گونههای آبزیپروی، روتیفرهای با اندازه بهینه (optimum) برای این گونهها مورد نیاز است. برای به دست آوردن چنین روتیفرهایی، جستجو برای نوع جدید جمعیت و دستکاری مصنوعی برای تغییر اندازه انجام گرفته است تا در نتیجه گونههای جدید روتیفر برای آبزیپروری و پرورش ماهیان با دهان کوچک به کار برده شود.
فصل دوم به طور مختص به مبحث گونهزایی (Speciation) در کُمپلکس گونهای Brachionus plicatilis پرداخته است. نویسندگان این فصل Manuel Serra و Diego Fontaneto از دانشگاه والنسیا (اسپانیا) میباشند. نویسندگان در این فصل درباره توضیحات تکاملی برای شباهت مورفولوژیکی گونهها در کُمپلکس بحث میکنند. در نهایت، با بررسی مطالعات در مورد تمایز جمعیتی درون گونهای (intraspecific)، عوامل تعیین کنندهای را که بر روی گونهزایی در کُمپلکس Brachionus plicatilis فعالیت میکنند، تشخیص میدهند.
بخش دوم: غذای زنده[3]
در فصل سوم، پرورش تودهای (Mass Culture) و نگهداری از کُمپلکس Brachionus plicatilis sp. مورد بحث قرار گرفته است. نگارندگان این فصل اذعان مینمایند که کیفیت و مقدار تولید روتیفر بهطور عمده عملکرد تولید لارو را تعیین میکند. بنابراین، مطالعات قابل توجهی در جهت پرورش تودهای روتیفرها و نگهداری آنها انجام شده است. در این فصل به روشهای کِشت روتیفر اشاره میشود که عبارتند از: کشت دستهای (Batch Culture)، کشت نیمهمداوم یا نیمهپیوسته (Semicontinuous Culture) و کشت با تراکم بالا (High-Density Culture). آنها همچنین اشاره میکنند که وضعیت سلامتی روتیفرها میتواند با بررسی کیفیت آب و شرایط فیزیولوژیکی روتیفر مانند میزان تخم (egg rate)، سرعت شنا و نرخ مصرف (ingestion rate) تعیین شود.
فصل چهارم کتاب تحت عنوان "غنیسازی[4] روتیفرها و تأثیر آن بر رشد و بازماندگی لاروهای ماهی" نگاشته شده است. نویسندگان در این فصل اذعان میکنند که بهمنظور بهبود بقای و رشد لاروهای ماهیان، غنیسازی غذایی (nutritional enrichment) ضروری است. آنها بیان نمودند که N-3HUFA ها به ویژه EPA و DHA مواد مغذی اصلی برای غنیسازی هستند. از سوی دیگر، مواد مغذی دیگر مانند تائورین، ویتامین A، اسیدهای آمینه آزاد (Free Amino Acids)، فسفولیپید و بعضی از مواد معدنی را برای غنیسازی روتیفر پیشنهاد میدهند. نویسندگان متذکر میشوند که روش کِشت روتیفر و پروتکل و روش غنیسازی باید برای بهبود بهرهوری غنیسازی مورد توجه قرار گیرد.
فصل پنجم کتاب کاربرد روتیفرها برای پرورش لارو ماهیان دریایی تحت شرایط مختلف را مورد بحث قرار میدهد. در این فصل از جنبههای مختلف به کاربرد روتیفرها در پرورش لارو ماهیان دریایی پرداخته میشود. نویسندگان بیان داشتند که تغذیه لارو ماهیان دریایی با روتیفرها نه تنها نرخ بقا (survival) و رشد را افزایش میدهد، بلکه همچنین وقوع ناهنجاریهای ریختی (malformation) یا بدریختی را در لارو ماهیان نیز بهطور قابل ملاحظهای بهبود میبخشد.
فصل ششم به استفاده از روتیفر Brachionus آب شیرین برای آبزیپروری پردازد. در این فصل ویژگیهای بیولوژیکی یکی از سویههای تروپیکال به نام Brachionus angularis که از آسیای جنوب شرقی انشقاق یافته است (ایزوله شده است) مورد بررسی قرار میگیرد. علاوه بر این، نتایج تست تغذیهای این روتیفر برای ماهیان آبِ شیرینِ غیربومی (Indigenous) را با سایر غذاهای لاروی مقایسه میکند. در نهایت با بررسی نتایج، استفاده از Brachionus آب شیرین بهمنظور پرورش ماهیان بومی پیشنهاد میشود.
بخش سوم: ارگانیسم مدل (Model organism)
فصل هفتم تنوع تاریخچه زندگی در روتیفرهای Monogonont را مورد مطالعه قرار میدهد. بر اساس مطالعات پیشین، روتیفرهای monogonont مدلهای تجربی بسیار عالی برای مطالعات تاریخچه زندگی (life history) هستند، چرا که از یک طرف چرخه عمر آنها کوتاه است و از طرف دیگر به سهولت کشت و پرورش داده میشوند و امکان مطالعه چند نسل را فراهم میکنند. در این فصل تنوع تاریخچه زندگی در روتیفرهای Monogonont از جنبههای مختلف مانند انعطافپذیری فنوتیپی (phenotypic plasticity) و تنوع ژنتیکی (genetic variation) مورد بررسی قرار میگیرد.
فصل هشتم به بحث پیری و طول عمر در روتیفرها میپردازد. نویسندگان مجدداً در این فصل به کاربرد روتیفرها بهعنوان مدل در مطالعات پیری (Gerontology) اشاره میکنند. آنها بیان میکنند که روتیفرهای متعلق به سوپرفیلیوم (superphylum) Lophotrochozoa از عمدهترین مدلهای بیمهرگان محسوب میشوند. نویسندگان در این فصل تاکید میکنند که بررسی پژوهشهای گذشته و همچنین پیشرفتهای آینده در مطالعات روتیفر میتواند در درک بهتر مکانیسمهای پیری موثر باشند.
فصل نهم به کاربرد روتیفرها برای تشخیص اثرات زیستمحیطی مواد سمی میپردازد. روتیفرها بهمنظور ارزیابی سمیت در محیطهای آّبزی بسیار مفید هستند (دامس و همکاران، 2011). بهعنوان مثال، بر اساس مطالعات انجام شده (چنگ و رایان، 2004؛ ریکو-مارتینز و همکاران، 2013)، روتیفرها میتوانند برای ارزیابی اثرات زیستمحیطیِ سمیتِ ناشی از بلوم جلبکی (Algal bloom) و نفت خام مورد استفاده قرار گیرند. این موضوع نشان میدهد که این موجودات در مطالعات اکوتوکسیکولوژی (Ecotoxicology) از اهمیت ویژه ای برخوردار هستند.
با توجه به اهمیت روتیفرها در مطالعات اکوتوکسیکولوژی، فصل دهم کتاب به صورت ویژه به این موضوع بسیار مهم پرداخته است. در این فصل مباحث مختلفی مطرح شده است که از جمله آنها میتوان به معیارهای فیزیولوژیکی، بیوشیمیایی و مولکولی روتیفرها برای مطالعات اکوتوکسیکولوژی اشاره کرد.
از ویژگیهای بارز و قابل تامل این کتاب میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
کتاب حاضر میتواند برای دانشجویان و پژوهشگران در زمینههای شیلات، آبزیپروری و اکولوژی آبزیان مورد استفاده قرار گیرد. با توجه به اهمیت روتیفرها در توسعه صنعت آبزیپروری، اطلاعات ارائه شده در این کتاب میتواند بهمنظور درک بهتر نقش و کاربرد این موجودات جالب، بسیار مفید باشد. با توجه به محتوای ارزشمند این کتاب، ما پیشنهاد میکنیم که از این کتاب بهعنوان یک رفرنس جانبی در کنار سایر منابع برای درسهایی مانند غذای زنده آبزیان استفاده شود. چرا که اطلاعات ارائه شده در این کتاب میتواند تا حد زیادی نیاز علمی دانشجویان را در این زمینه برآورده سازد. بنابراین، ما به دانشجویان و محققانی که علاقهمند به مطالعه جامع و کامل در مورد روتیفرها هستند، این کتاب را بهعنوان یک رفرنس معتبر معرفی میکنیم.
[1] Hagiwara
[2] Yoshinaga
[3] Live food
[4] Enrichment