سخن سردبیر

چکیده

مجله زیست شناسی ایران همان طور که از نامش بر می آید می خواهد آیینه تمام نمای زیست شناسی باشد. بسیاری ازمقالاتی که برای انتشار در مجله ارسال می شوند، حتی نوشته های مرتبط با قلمروهای علوم جانوری و گیاهی،  بیشتر سمت و سوی مولکولی دارند. دنیای بسیار گسترده جانوران و گیاهان، از سطوح ساده تر تک سلولی گرفته تا موجودات بسیار پیچیده، جلوه های زیبا و ناشناخته بیکرانی- حتی برای عموم زیست شناسان- دارند که جای مقالات مربوطه را در مجله خالی دارد. سالهای درازی است، ظاهراً برای شناخت جزئیات عمیق و دقیق پدیده ها نگاه مولکولی و مکانیستی در مطالعات زیست شناسی گیاه شناسان و جانور شناسان گرایش مسلط بسیاری از آنها بوده است. یادآوری می شود که تسلط مباحث و پژوهشهای جزء نگرانه، حتی در خود قلمرو مطالعات سلولی و مولکولی نیز، چون در این مطالعات اغلب یکپارچگی پدیده ها و اعمال زیستی و فیزیولوژیک دنیای زنده از جهات کلی و فراگیر پنهان می ماند مورد انتقاد بوده است. آنچه امروزه به عنوان  دیدگاه زیست شناسی یکپارچه (integrative biology ) یا زیست‍شناسی سیستمی یا سامانه ای (system biology) در مطالعه موجودات زنده متداول شده است بازتابی از غفلت چند ده ساله نگاه کل‍گرایانه (holistic) در مطالعات زیست شناسی بوده است، چیزی که زمانی دنیای فیزیولوژی البته با محدودیت های زمان خود بتنهایی پرچمدار آن بوده است. نگاه مولکولی جزءنگر (reductionist) به پدیده های حیات نه تنها خوب بلکه کاملا ضروری است بشرط  آنکه ارزش و اهمیت تسلسل رویدادهای منتهی به یک پدیده فیزیولوژیک و ریختی و غیره را در سطح کلی نادیده نگذارد. 
با این دیدگاه از عموم زیست شناسان علاقه مند دعوت می شود  نگارش و ارسال مقالات مروری مرتبط با عالم جانوری و گیاهی، مطالعات تنوع زیستی جامع حیات، رفتار شناسی، بوم شناسی و محیط زیست، مسائل آب و موجودات آبزی و استفاده درست از منابع زیستی برای توسعه پایدار  و نیز تاریخ و فلسفه علم و به طور خاص در زیست شناسی را برای غنای بیشتر مجله در نظر گیرند. بی شک معرفی گوناگونی و ظرایف و ظرفیت های دنیای زنده در سطوح کلان راهگشای مطالعات درست در سطوح و مقیاس های مولکولی و جزء نگرانه نیز هست؛ آشنایی بهتر زیست شناسان با این موضوعات بی تردید باب همکاریهای پژوهشی موثرتر و مثمرتر را با شرکت زیست شناسان قلمروهای متفاوت یک موضوع جامع و کلان فراهم می سازد. به عنوان سردبیر از همان روزهای نخست تاسیس مجله زیست شناسی ایران هر کجا دست داده است ازدوستان و همکاران دانشمند جانورشناس، گیاه شناس و اکولوژیست و فیزیولوژیست درخواست مجله را برای دریافت مقالاتی از این دست یادآور شده و می شوم. دنیای شگرف زیست شناسی بقدری پرمسئله و پر جاذبه است که همکاری گسترده تر جامعه زیست شناسی کشور می تواند به انتشار منظم و حتی یکی دوماهه این مسائل در مجله زیست شناسی ایران کمک کند و انجمن زیست شناسی ایران و همکاران هیئت تحریریه از این همکاری و گسترش توانایی مجله استقبال می کنند.
بارها گفته شده است که مجله ما علاوه بر نشرمسائل مطرح علم زیست شناسی آماده انتشار دیدگاهها و نظرات زیست شناسان و برنامه ریزان آموزش و پژوهش زیست شناسی کشور در تمام سطوح از آموزش ابتدایی تا عالی است. بی شک یکپارچه دیدن کل آموزش زیست شناسی، برنامه ریزی خُرد و کلان آموزش زیست شناسی کشور را آسانتر و موجه تر می سازد. دیدگاه های انتقادی از برنامه های آموزشی و پژوهشی و درسی، نشر زیست شناسی به شکل کتاب و یا در رسانه های دیگر و ارائه پیشنهادهای جایگزین به قصد اصلاح آنچه به نظر درست نمی آید قطعا به سیاستگذاری و اجرای برنامه های درست مدارس و دانشگاهها کمک می کند. به امید انکه همکاران دانشمند و علاقه مند توسعه درستِ آموزش و پژوهش زیست شناسی کشور نیز مقالات و دیدگاه های خود را در این قلمروها را برای انتشار به این مجله بسپارند.
ناگفته پیداست که هدف مجله زیست شناسی ایران ترویج علوم زیستی است و در نتیجه تریبون انتشار دیدگاهها و مقالات مروری گوناگون در زمینه های گوناگون زیست شناسی به حساب می آید. ظاهراً هنر ارائه مقالات مروری خوب مورد توجه و دغدغه تمام مجلات علوم در عرصه بین المللی نیز هست که نشانه آن انتشار تعداد قابل توجه  اصول راهنما  و مقاله در تالیف یک مرور خوب در نشریات بین المللی است. از این رو در این شماره به درخواست مجله، استاد گرامی و دانشمند جناب آقای دکتر علیرضا ساری مقاله ای را در این باب برای راهنمایی نگارندگانِ علاقه مندِ این دست از مقالات ترجمه کرده اند. از نویسندگانِ مقالات مروری علاقه مند به چاپ آثارشان درخواست می شود به اصول برشمرده در این مقاله به طور جدی توجه کنند. قبلا نیز گفته شده است مقالات مروری باید توسط خودِ استادان و در زمینه علاقه مندی و مطالعه اصلی آنان باشد، در غیر این صورت به همکارانی که جدای از زمینه تخصص و علاقه مندی اصلی خویش به هر دلیلی مایل به ارائه مقالات مروری برای انتشار در مجله هستند بهتر است به ترجمه مقالات مروری موجود در نشریات بین المللی اکتفا کنند که بحق در اکثر موضوعات پایه و تخصصی مقالات مروری ارزشمند بی شماری را به شکل روزمره منتشر می کنند. به عنوان سخن آخر، نکته قابل یادآوری دیگر آن است که مطابق بخشنامه وزارت متبوع زین پس تمام مجلات موجود بدون پسوندهای پژوهشی یا ترویجی صرفا با عنوان "علمی" منتشر می‍شوند و در نتیجه این مجله انجمن نیز از همین شماره به سیاق مقرر تحت عنوان "علمی"  تغییر نام داده و منتشر خواهد شد.
چاپ این شماره از مجله به کمک مرکز نشر دانشگاهی فراهم شده است، و انجمن زیست شناسی ایران و هیئت تحریریه مجله از توجه ویژه و مساعدت جناب آقای دکتر سید عبدالامیر نبوی، معاونت پژوهشی محترم آن مرکز، برای این همکاری شایسته قدردانی می کند.