استدلال و یادگیری علوم: نقش بحث انتقادی و مشارکتی

نویسنده

دانشگاه تهران

چکیده

بحث و استدلال در علوم نقش کلیدی دارند. با این حال، در آموزش علوم به این دو مولفه اساسی توجه چندانی نمی شود. تحقیقات اخیر نشان می‌دهد که وارد کردن دانشجویان به بحث‌ها و مناظره های مشارکتی موجب می شود آنها نه تنها درک بهتری از مفاهیم به دست آورند، بلکه مهارت و توانایی بیشتری در استدلال علمی کسب نمایند. از آنجا که یکی از ویژگی های یک دانشمند، شک منطقی و انتقادی است، اختصاص ندادن فرصتی برای تمرین بحث و استدلال علمی در روال آموزشی کنونی نقص قابل ملاحظه ای به حساب می آید. با این حال، علیرقم لزوم اطلاع از روال های صحیح و نقاط قوت، دانستن کاستی ها و اشتباهات نیز به همان میزان اهمیت دارد. این مقاله ضمن ارائه نتایج تحقیقاتی که در این زمینه انجام گرفته است، کاربرد آنها را در آموزش و یادگیری علوم مورد بحث و بررسی قرار می دهد. هدف علوم به دست آوردن اطلاعات جدید از دنیای طبیعی است، و بحث و انتقاد، دو راه اصلی برای رسیدن به این هدف به حساب می آیند. دانشمندان برای دعوی ایده های جدید خود (که می تواند شامل نظریه ها، راه های جمع آوری داده ها، و یا تفسیری جدید از داده های قدیمی باشد)، از استدلال استفاده می کنند. در مقابل، گروه دیگری از دانشمندان تلاش می‌کنند تا کاستی ها و محدودیت های ایده ارائه شده را مورد شناسایی قرار دهند؛ این روند به شکل غیر رسمی در جلسات گروه های تحقیقاتی و یا در همایش های علمی، و به شکل رسمی در داوری های علمی اجرا می شود (1، 2). به مرور زمان، ایده هایی که از این آزمایش های انتقادی سربلند خارج می شوند مورد پذیرش جامعه علمی قرار می گیرند و در نتیجه، علوم از طریق بحث و استدلال هدف اصلی خود را دنبال می کنند (3). به این ترتیب، نقادی یک ویژگی جنبی علوم به حساب نمی آید، بلکه در حقیقت قلب تپنده فعالیت علمی است و بدون استدلال و ارزیابی، شکل گیری دانش و آگاهی معتبر غیر ممکن است. چه در مورد نظریه پردازی که مدلی جدید برای توصیف یک پدیده بخصوص ارائه می دهد، و چه محققی که یک روش تازه برای جمع آوری داده ها معرفی می کند، تمام دانشمندان باید ایده های خود را در معرض بررسی همکارانشان قرار دهند. اما در آموزش علوم چه روالی دنبال می شود؟

کلیدواژه‌ها

1. K. Popper, Conjectures and Refutations: The
Growth of Scientific Knowledge (Routledge and
Kegan Paul, London, 1963).
2. B. Latour, S. Woolgar, Laboratory Life: The
Construction of Scientific Facts (Princeton Univ.
Press, Princeton, NJ, ed. 2, 1986).
3. H. Longino, Science as Social Knowledge
(Princeton Univ. Press, Princeton, NJ, 1990).
4. P. Newton, R. Driver, J. F. Osborne, Int. J. Sci.
Educ. 21, 553 (1999).
5. S. P. Norris et al., Sci. Educ. 92, 765 (2008).
6. S. Toulmin, The Uses of Argument (Cambridge
Univ. Press, Cambridge, 1958).
7. J. F. Osborne, S. Collins, Int. J. Sci. Educ. 23, 441
(2001).
8. National Research Council, Inquiry and the
National Science Education Standards (National
Academy Press, 2000).
9. American Association for the Advancement of
Science, Science for All Americans: A Project
2061 Report on Literacy Goals in Science,
Mathematics and Technology (AAAS,
Washington, DC, 1989).
10. National Academy of Science, National Science
Education Standards (National Academy Press,
Washington, DC, 1995).
11. R. Driver, P. Newton, J. F. Osborne, Sci. Educ.
84, 287 (2000).
12. M. Reddy, in Metaphor and Thought, A. Ortony,
Ed. (Cambridge Univ. Press, New York, 1979).
13. R. R. Hake, Am. J. Phys. 66, 64 (1998).
14. J. Wertsch, Voices of the Mind: A Sociocultural
Approach to Mediated Action (Harvard Univ.
Press, Cambridge, MA, 1991).
15. M. A. K. Halliday, Linguist. Educ. 5, 93 (1993).
16. N. Mercer, K. Littleton, Dialogue and
Development of Children's Thinking: A
Sociocultural Approach (Routledge, London,
2007).
17. R. Alexander, Towards Dialogic Teaching:
Rethinking Classroom Talk (Dialogos, York,
2005).
18. G. Bachelard, The Philosophy of No: A
Philosophy of the New Scientific Mind (Orion
Press, New York, 1968).
19. D. Kuhn, Harv. Educ. Rev. 62, 155 (1992).
20. M. Billig, Arguing and Thinking: A Rhetorical
Approach to Social Psychology (Cambridge
Univ. Press, Cambridge, ed. 2, 1996).
21. C. Hynd, D. E. Alvermann, J. Read. 29, 440
(1986).
مجله زیست شناسی ایران (علمی - ترویجی)                         جلد 1 ،شماره 2 ،زمستان1396
22. B. B. Schwarz, Y. Neuman, S. Biezuner, Cogn.
Instr. 18, 461 (2000).
23. C. J. Howe, A. Tolmie, C. Rodgers, Br. J. Dev.
Psychol. 10, 113 (1992).
24. G. J. Ames, F. B. Murray, Dev. Psychol. 18, 894
(1982).
25. N. Mercer, L. Dawes, R. Wegerif, C. Sams, Br.
Educ. Res. J. 30, 359 (2004).
26. A. Zohar, F. Nemet, J. Res. Sci. Teach. 39, 35
(2002).
27. C. S. C. Asterhan, B. B. Schwarz, J. Educ.
Psychol. 99, 626 (2007).
28. V. Sampson, D. Clark, Sci. Educ. 93, 448
(2009).
29. J. L. Lemke, Talking Science: Language,
Learning, and Values, J. L. Green, Ed.
(Language and Educational Processes Series,
Ablex Publishing, Westport, CT, 1990).
30. M. Chi, Top. Cogn. Sci. 1, 73 (2009).
31. B. Barron, J. Learn. Sci. 12, 307 (2003).
32. P. Blatchford, P. Kutnick, E. Baines, M. Galton,
Int. J. Educ. Res. 39, 153 (2003).
33. N. Mercer, R. Wegerif, L. Dawes, Br. Educ. Res.
J. 25, 95 (1999).
34. L. K. Berland, B. Reiser, Sci. Educ. 93, 26
(2009).
35. C. Zimmerman, Dev. Rev. 27, 172 (2007).
36. B. Koslowski, J. Marasia, M. Chelenza, R.
Dublin, Cogn. Dev. 23, 472 (2008).
37. L. Bao et al., Science 323, 586 (2009).
38. K. E. Metz, Rev. Educ. Res. 65, 93 (1995).
39. B. Inhelder, J. Piaget, The Growth of Logical
Thinking from Childhood to Adolescence
[English transl.] (Routledge and Kegan Paul,
London, 1958).
40. D. Klahr, M. Nigam, Psychol. Sci. 15, 661
(2004).
41. A. Zohar, A. David, Metacogn. Learn. 3, 59
(2008).
42. M. Shayer, P. Adey, J. Res. Sci. Teach. 30, 351
(1993).
43. J. F. Osborne, S. Erduran, S. Simon, J. Res. Sci.
Teach. 41, 994 (2004).
44. P. Jerman, P. Dillenbourg, in Arguing to Learn:
Confronting Cognitions in Computer-Supported
Collaborative Learning Environments, J.
Andriessen, M. Baker, D. Suthers, Eds. (Kluwer,
Dordrecht, Netherlands, 2003), pp. 205–226.
45. N. M. Webb, Br. J. Educ. Psychol. 79, 1 (2009).
46. L. R. Herrenkohl, M. R. Guerra, Cogn. Instr. 16,
431 (1998).
47. National Research Council, Research on Future
Skill Demands (National Academies Press,
Washington, DC, 2008).
48. S. B. Nolen, J. Res. Sci. Teach. 40, 347 (2003).
  • تاریخ دریافت: 19 خرداد 1396
  • تاریخ پذیرش: 19 خرداد 1396