سخن سردبیر
text
article
2020
per
روزهایی که گَرمِ آماده سازی و انتشار شماره 6 مجله بودیم کرونا از راه رسید. خیلی زود تصمیم گرفتیم ویژه نامه ای برای آن منتشر کنیم و در واقع با تغییرمسیر، با همین شماره همداستانِ کرونا شدیم. برای آگاهانیدن عموم، همان روزها به شتاب نوشتار و گفتارهای زیادی در تمام رسانه ها درباره این ویروس بدسگال منتشر شدند. اما از نگاه ما این ویروس جزء کوچکی از دنیای بسیار گستردۀ ویروسهایی است که همانند دنیای بسیار گسترده باکتریها، بیش از آنکه ] از نظر شمار[ جان ستان و بیماری زا باشند مثل بقیه اجزاء گسترده و پیچیده زندگی، بی هیچ گناهی، بخشی از شبکه تودرتوی ژرف و تماشایی حیات اند. شبکه ای که اجزاء آن با دید زیست شناسانه ازطبیعت، حیاتی جدایی ناپذیر و درهم تنیده با همدیگر دارند. شبکه ای که هر جزئی درآن تا حد و اندازه ای معین، خوراک یا زیستگاه طبیعی آن دیگری است و از دید بومشناسانه، با یک گوناگونی شگفت در یک تعاون شگفت تر نظام تعاونی یکپارچه طبیعت و زیستکره را می سازند. با این دیدگاه، مجله زیست شناسی ایران به فکر گردآوردن مجموعه ای برآمد تا کنارِ پرداختن به ویروس ناخواندۀ مرموزو ناخوش سازِ کرونا، دنیای واقعی و حیرت انگیز ویروسها را نیز در حد توان به خوانندگان همیشگی مجله و عموم مردم معرفی کند؛ نتیجتا عرضۀ کار به درازا کشید. دراوج تعطیل ناگزیرِ کارِ اقشار زیادی از مردم،هرچند همراه با استرس وهراسی همگانی، هرآنکه اهل کار بود گرفتارتر آمد؛ نویسندگان و مترجمان مطالب این شماره نیز که اغلب فعالیت آموزشی و پژوهشی دانشگاهی و غیره دارند با مجازی شدن کارهاشان علی رغم کمتر نشدن اوقات فراغ ، برخی پرکارتر در فراهم کردن این شماره مجله با سعه صدر همکاری جانانه داشتند. از همکاری آنان در فراهم آوردن این مجموعه ارزشمند از مقالات تالیفی و ترجمه صمیمانه سپاسگزاری می شود.ویژه نامه ما مروری کلی و نسبتا جامع بردنیای ویروسها دارد. علی رغم زنده به حساب نیامدن ویروسها در چارچوب معرفی ]ساخته و پرداختۀ[ ویژگیهای حیات در زیست شناسی، آنها در بستر تکامل حیات اغلب حیّ و حاضر بوده اند و پیدا و پنهان در هر گوش و کنار زندگی، آشیان های بخوبی استوار داشته و دارند. در این ویژه نامه به اجمال از گستره و تنوع بی پایان ویروسها در کل پهنۀ حیات (ویروسپهرvirosphere;) و در سراپای پیکر انسان (ویرومvirome; ) ، تکامل آنها و مشکلات تهیه واکسنهای ضد ویروسی تا بیماری زایی و ... مطالب دست اول و کاملا علمی گردآورده شدند. به طور خاص در مورد ویروس کرونا و بیماری برخاسته از آن کووید-19، به جنبه های شناسایی، تشخیصی، راههای انتقال و موجودات واسطه انتقال ویروس و بیماریهایی که از عفونت و همه گیری این ویروس پدید می آیند مطالبی جامع و متنوع گردآورده ایم. علاوه بر این دسته از مقالات چند مقاله در مورد مدل سازی های ریاضی و داده پردازیهای محاسباتی نیز توسط همکاران دانشمند این حوزه ها در این شماره آمده اند. در کل، محتوای این شماره از نظر موضوع و گوناگونی مقالات اجازه می دهد تا هر خواننده ای، به شرط علاقه مندی وبهره مندی از سوادِ خواندنِ خوب، حداقل از بخشهایی از مطالب این شماره بهره مند شود، هرچند به لحاظ رسالتِ مجله در گسترشِ اصیلِ دانش زیست شناسی، بیشتر مقالات آن مثل شماره های پیشین در سطحی نسبتا عالی به جنبه های پایه ای علوم پزشکی و زیست شناسی می پردازد. انتخاب مقالات برای این سرطیف خوانندگان می تواند انگیزه ای برای توجه دادن پژوهشگران کشور به این مسائل باشد. در گزینش مطالب سعی شده تا حد ممکن جنبه های گوناگون مباحث مرتبط با ویروسها، در واقع با دو شماره در یک جلد، گردآوری شود.درروزهای چیرگی کرونا که شاید عمرش به روزگارهم برسد امیدواریم فعالیتهای انتشاراتی متناظر، در سایر عرصه های متاثر از این گرفتاری جهانی توسط نویسندگان آگاه و دلسوز، به شکلی درست و جامع در اختیار عموم قرار گیرد؛ پیداست که کرونا با همه گیری پیچیده و زیرکانه ای آن، در عرصه های اجتماعی ، پزشکی و سلامت تن و روان، دارو و درمان، و اب و نان مردم، ممکن است چند صباحی مهمان ناخوش و ستوهندۀ زندگی ما باشد؛ و بدون تردید، پیمایش و پیش بینی دقیق مشکلات اقتصادی و اجتماعی ناشی از این ویروس دنیاگیر در سطح ملی و ایضاً جهانی هنوز آسان نیست.کرونا برای همه درسهای زیادی دارد. اینکه آموزه های آن چقدربه کردار درآیند اهمیت دارد و بی شک اینجا علم بی عقل سلیم چاره ساز نیست. شواهد و تاریخچه درس آموزی "اشرف مخلوقات" از رویدادهای نظیر چندان رضایتبخش نیست. در دنیایی که سیاست و تجارت بر علم چیرگی دارد و دانشمندان نیز با همه آگاهی برای بهره مندی از خوانِ گستردۀ مُلَبسِ علم، اغلب در زمین سیاستمداران و کمپانی های بزرگ دارویی و صنعتی تجاری بازی می کنند درسهای کرونا آزمودنی نیست. وقتی دانشمندی در چین با آن سیستم خاصی که دارد در مورد خطر کرونا هشدار می دهد و سپس قربانی همین بیماری می شود می توان حدس زد که شاید حداقل مدتی قبل از هشدارعلنی او، گردانندگان چین بنوعی از این خطر آگاه بوده اند و ناآگاهی و بدتر از آن اگر پنهان کاری در بین بوده است، گرفتاریهای ناشی از این بیماری را گسترده تر کرد. این فقط یک مثال است و کمابیش همه جا اوضاع بر همین منوال می چرخد. از این نکته حساس وپراهمیت که بگذریم، حال که ویروس همه ارکان دنیا را به زانو درآورده، حداقل نتیجه آن است که بدانیم با تمام دانشی که داریم باید در برابر عظمت ژرف و بیکران طبیعت، زانو زده، اقرار کنیم که ارباب نه ما شاید طبیعت است. آگر هم فریفتگی پیدا ونهانِ علم و ثروت و قدرت و تجارت اجازه پذیرفتن آن را نمی دهد حداقل از اشارات و تنبیهات آن باید درس گرفت. فکر کنیم شاید حکمران بزرگ و بخشنده طبیعت نماینده بسیار ریزه میزه خود را با بیماری دنیاگیرش برای آن فرستاده تا هشدار دهد که در عین بردباری و شکیبایی بی پایانش، فرمانبر ابدی آدمی نیست! در مقابل ما نیز،دانشمندان و سیاستمداران و صاحبان تجارت و قدرت سیاسی-اقتصادی، باید بخوبی دریابیم که این پیروزی کرونا نیست که ما را حیران کرده است بلکه شکستِ سیستم های مرسوم و تنگدستی مالی و مدیریتی و نظارت حاکم بر ضروریات بهداشتی و اولیه زندگی انسان هاست که نیاز به بازنگری دارد. چرا که ارکان تصمیم گیری و مدیریت علمی و اقتصادی و اجتماعی بشر اغلب یکپارچه نگر و نگرانِ پیامدها و تاثیر تصمیمات و کردارش بر حوزه های های دیگر نیست. سرچشمه این شکست هرچه که هست، بی دانشی یا نداشتن اراده و شایستگی لازم برای تحقق همیاری یکپارچه، نتیجه یکی است؛ ولی در این سطح دانش و اطلاعاتی که دنیای امروز دارد عامل تقصیر اساسا دومی است و تنها راه نجات هم شاید همان آرمان همیشگی انسانها یعنی پایبندی به اخلاق در همه ابعاد زندگی و برگشت به دایرۀ عقل سلیم باشد. با این فرض که بروز و شیوع جهانی کرونا هیچ پشت پرده نهانی ندارد که بدانیم، شاید سیلی طبیعت با کرونا خیلی ها را به این اندیشه وادارد که اگر این رویداد کنایه ای از انتقام طبیعت از انسان باشد انتقام کلِ سرسلسله حیات یعنی زیستکره، که از بهره برداریهای درست و نادرست ما رنج بسیار برده، چقدر سهمگین و گران خواهد بود! شاید نقل سخن یورگن هابرماس نظریه پرداز آلمانی در مورد کرونا اینجا بی راه نباشد. او گفته است: "هیچگاه تا به امروز این قدر به جهل مان آگاهی نداشتیم"! فقط جهل نیست که ما را کور می سازد، غرور و تعصب و رقابت و زیاده خواهی نیز همدستان آن هستند. با این همه سازمان و سازوکار جهانی ،هنوز و هر روز، درکنار انواع بیماریها، بیسوادی و فقر و گرسنگی همچون کرونا در همه گیری آشکار قربانی بیشتری می گیرد. باید پرسید چرا و تا کی بخش بزرگی از ابنای بشر در گوشه و کنار جهان به جای زندگی باید هرروزه بمیرند واز کمترین مواهب دنیا بهره ای نبرند؟ دنیایی که اگر فقط کمی انسانی بنگریم همه چیز را برای همه فراهم دارد و اغلب آنها هم راه حل جهانی می خواهد. آیا زمانی می رسد که دنیا بیدار شود و سخن سعدی عزیز ما، نقش بسته در تارَک بنای سازمان ملل متحد، را به کردار راهنمای زندگی مشترک جهانی قرار دهد؟ "بنی آدم اعضای یک پیکرند که در آفرینش ز یک گوهرند."اما در مقابله با کرونا نتیجه گیری های مثبتی نیز از دستاوردهای انسان می توان داشت. از جمله اینترنت که به عنوان فراگیرترین رسانه حلقه واسط انسانها، نهادها و جوامع انسانی است در این بحران با سرعتِ بی بدیلِ انتقالِ اطلاعات و اخبار در مبارزه با این همه گیری جهانی نقش بسیار چشمگیر و حیاتی داشته است. در دنیایی که یک دستگاه تلفن همراه اغلب کاربران اینترنت را شبکه وار بسرعت با یکدیگر در ارتباط قرار می دهد، اخبار کرونا بسی سریع تر از سرایت ویروس، گوشی به گوشی به ابنای بشر می رسد. نکات بهداشتی و پزشکی به آسانی و رایگان دست به دست می شوند و همه در تلاشی جهانی برای مقابله با بیماری و شیوع آن متحد می شوند. موهبتی که اینترنت فراهم میکند،در کنار انتقاداتی که از جهاتی دیگر بر آن وارد می کنند، بی هیچ گفتگویی عمیقا کارساز و رهگشاست. در کنار این موهبت دستاورده یکی دو دهه اخیر، تا زمانی که واکسنی برای این ویروس تهیه و در جهان توزیع شود متاسفانه راهی جز رعایت جدی موازین بهداشتی و نیز تغذیه ای، و فاصله گذاری فیزیکی موثر همگانی در هر شرایطی، برای کاستن از این همه گیری جهانی وجود ندارد. تولید واکسن های ویروسی نیز، بویژه برای دسته ای از ویروسها که کرونا هم جزء آنهاست متاسفانه کار بسیار مشکل و پرهزینه ای است که در یکی از مقالات همین شماره بجزئیات از آن سخن رفته است.از میان مقالات و نوشته های آماده برای شماره معمول خود نیز تعدادی درکنار مطالب مختص ویروسها در بخش نخست (شماره 6) آمده است. برخی از اینها غیر مستقیم بی ارتباط با اوضاع و شرایط حاکم نیستند؛ در برهه ای که عموم تشنه مطالب درست و به دور از حواشی و تصورات غیر علمی اند بازار شایعات و شبه علم و ضدعلم نیز داغ شده برای رفع تشنگی آگاهی خوراکی فراهم می کنند که مشتاقان آن به کم و کیف آنچه عرضه می شود توجه زیادی ندارند. همانند ویروس، شبه علم و ضد علم نیز برای گسترش به میزبان ضعیف ]بخوانید نآگاه [ نیازدارد! برای مقابله با رواج شبه علم باید سطح آگاهی مردم را از مسایل علمی بالا برد وتقویت کرد. مقاله اول به موضوع بسیار مهم ارتباط علمی بین دانشمندان و عموم می پردازد، ارتباطی که امروزه بس حیاتی شمرده می شود و به دانشمندان توصیه می کند در انتقال مفاهیم، پیشرفت ها، و دستاوردهای علمی و فناوری های ملازم آنها برای عموم فعالانه شرکت کنند تا عرصه برای فعالیت های ژورنالیستی و خبری نادرست خالی نماند. بی شک هدف غایی علم دستیابی به یک زندگی درست و دانایانه در سطح فرد و اجتماع است، چیزی که کمالش در گرو آموزش درست و فراگیر عموم است. در همین ایام بحرانی شاهد اخبار و اطلاعات گاهی نادرست و و از نظر علمی تایید نشده بوده ایم؛ بی شک انتشار و گسترش و پذیرش آنها از سوی عموم، هزینه های مادی و معنوی زیادی بر جامعه و زندگی سخت این روزها بار میکند. چند مقاله و نوشته دیگر نیز بنحوی با مناسبت همین موضوع همراه با ویژه نامه (شماره 7) آمده است. هر جامعه ای که روزمره به اخبار و اطلاعات درست علمی دسترسی داشته باشد بی شک در شرایط بحرانی نیز، تَک تَکِ مردم و مدیران آن جامعه کمتر دستخوش استرس وهراس ناشی از نادانستگی می شوند. اینجاست که قدر و منزلت ارتباط علمی درست بیشتر نمایان می شود. امیدواریم مجله ما همواره یک رسانه موثر در برقرارری ارتباط علمی درست بین زیست شناسان و جامعه باشد. بار دیگر از مرکز نشر دانشگاهی و معاونت پژوهشی دانشمند و پُر مهرِ آن جناب آقای دکتر سید عبدالامیر نبوی برای همکاری صمیمانه ایشان در چاپ و نشر این شماره ویژه سپاسگزاری می شود.این سخن را با زمزمۀ دلی که در یکی از روزهای آماده سازی این شماره سراغم آمد پایان می دهم.کرونا که آمد ... دنیا رفت ... رفت تا خود را پیدا کند ... دنیا خود را تنها دید ... تنها که نه، تنهایی را ... در تن ها و جمع هایی دید که خود و یکدیگر را نمی یابند... تنهایی دنیا از کرونا نبود ... تنهایی او از تن ها و جمع های جد ا از هم بود ... تن ها و جمع هایی گُم ... گمُ که نه، زیاده پید ا ولی آشکارا درخود گُم ... تن ها و جمع هایی که خود و یکدیگر را نمی جُستند ... کرونا گفت آمدم تا بگویم اغلب تنهایید و مست تنهایی، مست و ناسپاس و دور از تن ها و جمع های دیگر ... کرونا گفت من تنها یک نشانه ام! و ندای یک نشانی آشنا ... آن بحر بیکرانِ فَریبشِ تنهایی و جدایی ... گفت شما را سواء1 کردم تا ارج همخوانی و یگانگی را بشناسید ... یگانگی دل و اندیش2 ... دلها و اندیشه ها ... کرونا به حسرت می گفت ... اینک دور از هم، ازسرِ نو در اندیشه کرداری نو با خود و طبیعت و همدیگر باشید تا بیش از این بی هم نمانید ...گفت من می روم ، ... مبادا باز بی هم بمانید! ... به گمانم می گفت اگر جدا نمانید من دیگر نمی آیم! ... به گمانم باز به زمزمه افزود ... جد ا بمانید بازهم می آیم! باز ... علی فرازمند29 اردیبهشت 99سواء. سوا با همزه اضافی علاوه از جدا معنی یکسان ]بودن[ نیز دارد (دهخدا) 2. اندیش به معنی اندیشنده.(دهخدا)
مجله زیست شناسی ایران
انجمن زیست شناسی ایران
2008-9406
3
v.
6
no.
2020
https://www.ijbio.ir/article_2038_d41d8cd98f00b204e9800998ecf8427e.pdf
ارتباط علمی، مروری بر اهمیت، تاریخچه، و مدل های آن
علی
فرازمند
دانشگاه تهران
author
text
article
2020
per
موضوع این مقاله یکی از سخنرانی های ارائه شده در سمینار نیم روزه مسائل نشر کتاب علمی با عنوان "علم و جامعه، نقش دانشمندان در ارتباط علمی" است که در تیرماه سال 98 در فرهنگستان علوم برگزار شد. در این مقاله که شکل مبسوط تری از آن سخنرانی است به اهمیت موضوع ارتباط علمی بین دانشمندان و مردم و نقش آن در پیشرفت علم و جامعه پرداخته شده است. در یک نگاه به نظر می رسد که ارتباط علمی بین دانشمندان و مردم که طبق شواهد سنتی دیرین بوده است متاسفانه پا به پای پیشرفت و گسترش علوم سیر رو به رشد نداشته است و شاید بشود گفت با تخصصی شدن موضوع کار دانشمندان علوم این ارتباط اغلب تنگ و تنگ تر شده، و فاصله بین دانش و دانشمندان با عموم فراختر شده است. خوشبختانه به نظر می رسد در یکی دو دهه اخیر در سطح جهانی اهمیت موضوع بیش از پیش روشن تر شده است و گواه آن انتشار منابع علمی جدی دانشگاهی و منابع دیگر در این باب و رواج برنامه های متنوعی است که درتعدادی از کشورها و نیز برخی دانشگاهها به شکلی جدی در دوره ها و برنامه های درسی برای گسترش فهم علم در جامعه طرح و دنبال می شود. با توجه به پیشرفتهای بی وقفه و شگفت انگیز علم و نیز کاربردهای روزمره اش، امروزه بیش از هر زمانی ضرورت ارتباط علمی بین دانشمندان، سیاستمداران و سیاست گزاران برنامه های توسعه علمی و فنی و نیز عموم مردم آشکار شده است و بدون برقرای یک ارتباط علمی فراگیر در سطوح گوناکون، پیشرفت و توسعه جوامع بدون مشکل نخواهد بود. شکاف بین دانشمندان قلمروهای گوناگون و بین اینها و مدیران و سیاستگزاران جامعه و نیز عموم مردم نه تنها مانعی برای توسعه علم بلکه مانعی برای پیشرفت و توسعه پایدار جوامع به شمار می رود. در این مقاله ضمن مروری بر سابقه و نقش ارتباط بین دانشمندان و جامعه در دوران باستان، پس از وقوع "انقلاب علمی" و در دوران حاضر، دیدگاه ها و راهکارهای برقراری این نوع ارتباط خلاصه شده است.
مجله زیست شناسی ایران
انجمن زیست شناسی ایران
2008-9406
3
v.
6
no.
2020
1
19
https://www.ijbio.ir/article_1836_f1795df7317461b4151710a16fd9fcc0.pdf
داده، اطلاعات، و دانش در میانه دنیاگیری کرونا
عطا
کالیراد
آلمان، مؤسسه ماکس پلانک برای زیستشناسی تکوینی
author
text
article
2020
per
تبدیل داده به اطلاعات، دانش، و سپس بینش از دشوارترین فرآیندها در علم، به ویژه علوم زیستی است. در نظر گرفتن چنین دشواری در میانه ظهور و شیوع بیماری تازه بیش از پیش اهمیت مییابد چراکه بیتوجه به تمایز میان این اقسام معرفتی به درک و دریافتی ناقص و شاید حتی کژ از علل و راههای مقابله با همهگیری پیش رو منتهی شود.
مجله زیست شناسی ایران
انجمن زیست شناسی ایران
2008-9406
3
v.
6
no.
2020
20
24
https://www.ijbio.ir/article_1837_8da4753e66b2f445899298cfba180e00.pdf
انگیختهآموزی اصطلاحات علمی و ضرورت تدوین اصطلاحآموزهای تحلیلی، همراه با ذکر یک نمونۀ کاربردی
رضا
عطاریان
تهران، پژوهشکدۀ مطالعات واژهگزینی فرهنگستان زبان و ادب فارسی
author
سعیده
بنی رضی
تهران، پژوهشکدۀ مطالعات واژهگزینی فرهنگستان زبان و ادب فارسی
author
text
article
2020
per
هدف از به کارگیری روش انگیخته آموزی اصطلاحات علمی آن است که به جای برقراری ارتباط بین کلیت یک تعریف و کلیت اصطلاح مرتبط با آن (انگیختگی نشانه به نشانه)**، با رویکردی تقلیل گرا ابتدا به تجزیۀ اصطلاحات و تعاریف به واحدهای تشکیل دهندۀ آنها یعنی تک واژها و مؤلفه های معنایی پرداخته و سپس ارتباط منطقی مابین هر یک از تک واژها با مؤلفه های معنایی مربوطه تبیین گردد (انگیختگی معنایی). بدین ترتیب نه تنها یادگیری مفاهیم علمی و تعاریف و اصطلاحات وابسته به آنها به شکلی مؤثرتر و منسجمتر انجام می گیرد، بلکه استمرار در به کارگیری این شیوۀ اصطلاح آموزی می تواند از طریق تقویت تفکر زایا، آمادگی ذهنی ویژه ای در افراد پدید آورد که قادر به درک اصطلاحات علمی جدید با ساختار صرفی-معنایی مشابه با آموخته های قبلی باشند (رویکرد مفهوم مقصد) و در مواجهه با مفاهیم نو نیز بتوانند دست به اصطلاح سازی بزنند (رویکرد اصطلاح مقصد).
مجله زیست شناسی ایران
انجمن زیست شناسی ایران
2008-9406
3
v.
6
no.
2020
25
36
https://www.ijbio.ir/article_1838_6bdf5e25cfffed43c1d41ad741a581aa.pdf
به ویروسپهر (virosphere) خوش آمدید
ربابه
لطیف
سمنان، دانشگاه خواهران سمنان (فرزانگان)
author
text
article
2020
per
ویروسها ممکن است عجیب به نظر برسند، اما فراوانترین و مسلماً مهمترین ارگانیسمهای روی زمین هستند. آنها تقریباً در همه جا، از اقیانوسها و جنگلها تا افراد اطراف شما و البته در داخل و سطح بدن شما نیز یافت میشوند. دنیای این موجودات عجیب و غریب و شبه زنده، ویروسپهر (virosphere) لقب گرفته و اسرارآمیز است - ما درباره ویروسها نسبت به شکلهای دیگر حیات کمتر میدانیم. اما این وضعیت به سرعت در حال تغییر است. این سوال همیشگی که آیا ویروسها زنده هستند یا نه، هنوز پاسخ داده نشده است. با این حال، میدانیم که مدت زمان زندهماندن ویروسها در خارج از بدن میزبان بسیار متفاوت است. برخی تنها برای چند ثانیه زنده میمانند و بعضی دیگر میتوانند برای دهها سال پایدار بمانند. ویروسها به محض ورود به بدن میزبان، فعالیت خود را شروع میکنند. میزبان میتواند هر نوع موجود زنده یا حتی ویروس دیگر باشد. یک دهه پیش با کشف ویروسی به نام اسپوتنیک (sputnik) که در بدن یک ویروس غول پیکر و پیچیده به نام ماماویروس (mamavirus) زندگی میکند، این موضوع مشخص شد. علیرغم تصورات ما، برهمکنش بین ویروس و میزبان همیشه یک طرفه نیست: ویروسها میتوانند مفید یا مضر باشند. ما به دانش بیشتر درباره ماهیت ویروسها، منشاء آنها و چگونگی تاثیر آنها بر همه جنبههای حیات در روی کره زمین نیاز داریم. با درک این دنیای عجیب و غریب، میتوان هر کاری را از کمک به پیشگیری از بیماری تا درک منشا حیات انجام داد. حتی میتواند اطلاعاتی درباره چگونگی تغییر دنیای طبیعی در آینده به ما بدهد.
مجله زیست شناسی ایران
انجمن زیست شناسی ایران
2008-9406
3
v.
6
no.
2020
37
41
https://www.ijbio.ir/article_1839_914da9a38184a3206e12ab3197cd5888.pdf
ویروم انسان
محمد رضا
رضوی
تهران، انستیتو پاستور ایران، مرکز تحقیقات میکروبیولوژی
author
text
article
2020
per
ویروسها عناصر ژنتیکی خودسری هستند که بر زیست بوم چیرهاند و انگل همه اشکال سلولی موجودات زنده اند. فراوانی آنها در یوکاریوتها و پروکاریوتها تفاوت دارد. در محیطهای دریایی، خاک و یا همراه با جانوران، شمار ویروسها ۱۰ تا ۱۰۰ برابر تعداد سلول های میزبان آنها است. امروزه دانشمندان برآورد میکنند که ۱۰ کوانتیلون (quintillion) ذرهی ویروسی (برابر با 10 به توان 30) ساکن کره زمین هستند و در بیشتر اکوسیستمها به ازای هر باکتری ده ویروس وجود دارد. ویروسها مهمترین عوامل اکولوژیکی هستند که فرایندهای تبدیل انرژی در زیست بوم و رسوبگذاری را شکل میدهند. این کار با کشتن جمعیتهای سیانوباکتریها و جلبکهای یوکاریوتی انجام میشود. ویروسها مانند ترانسپوزونها و پلاسمیدها همهی موجودات زنده سلولی را آلوده میکنند و آنها ذخیرهگاه بزرگ گوناگونی ژنتیکی به شمار میروند. به نظر میرسد که آنها جزو ذاتی هر سیستم تکاملی همانندسازی کننده باشند و از نخستین روزهای پیدایش زندگی همراه با میزبان خود تکامل یافتهاند. روشهای پیشرفته توالییابی ژنها، آنچه را که ما در باره ویروسها میدانیم، دگرگون ساخته است. اکنون پژوهشگران میتوانند فراتر از شناخت ویروسهای بیماریزا گام بردارند و به هزاران ویروسی دست یابند که بدون ایجاد هر گونه علامت بالینی، ساکن بدن انسان هستند. با پژوهش بر روی برهمکنشهای آنها با یکدیگر، با سایر میکروبها و با سیستمهای ژنتیکی و ایمنی میزبان، میتوانیم بیاموزیم که آنها چگونه روی سلامت و بیماری ما تأثیر دارند. در این مقاله، به دانش کنونی درباره ترکیب و گوناگونی ویروم انسانهای از نظر فیزیولوژیک سالم میپردازیم. یافتههای اخیر از بررسیهای متاژنگانی (metagenomics) به دست آمده و در کنار آنها نقش باکتریوفازها و ویروسهای یوکاریوتی در سلامت انسان مورد بازبینی قرار خواهد گرفت.
مجله زیست شناسی ایران
انجمن زیست شناسی ایران
2008-9406
3
v.
6
no.
2020
42
53
https://www.ijbio.ir/article_1840_e9df329061ed84b88e01fcbf24bc58b9.pdf
مروری بر دنیای ویروسها
فرشاد
درویشی
دانشگاه مراغه
author
text
article
2020
per
بیش از یک سده از شناخت ویروسها به عنوان موجودات لبۀ مرز زنده و غیرزنده میگذرد. با این حال میتوان نشانه عفونتهای ویروسی را در بین نوشتههای اولیه انسانی و روشهای مبارزه تجربی با بیماری ویروسی پیدا کرد. بازسازی پیشینه گذشته به منظور تهیه گزارش قابل قبول برای اینکه کی و چگونه ویروسها در جوامع انسانی گسترش یافتند، کاری چالش برانگیز است. اما با معیار قرار دادن دانش معاصر، بدون شک میتوانیم نتیجهگیری کنیم که برخی از ویروسهای جدید با پستانداران اولیه مرتبط بوده و همزمان با تکامل انسانها، آنها نیز تکامل یافتند.
مجله زیست شناسی ایران
انجمن زیست شناسی ایران
2008-9406
3
v.
6
no.
2020
54
60
https://www.ijbio.ir/article_1841_1837e30d9f61ac4e1702c554bc80db05.pdf
تکامل ویروسها و سلولها: آیا برای توضیح خاستگاه یوکاریوتها به دامنه چهارم نیاز داریم؟
مهدی
گلستانی نسب
سمنان، دانشگاه سمنان، دانشکده علوم، گروه زیستشناسی سلولی و مولکولی
author
text
article
2020
per
کشف اخیر ویروسهای متنوع بسیار بزرگ از قبیل میمی ویروس (mimivirus)، این فرضیه را در اذهان متبلور ساخت که این ویروسها یک دامنه (Domain) جدید را در کنار سه دامنه سلولی دیگر (Archaea، Bacteria و Eucarya) تشکیل میدهند. همچنین، فرض شده است که آنها به عنوان ارائهدهندگان ژنهای مهم یا حتی برخی ساختارهای دخیل در شکلگیری هسته، نقشی کلیدی در خاستگاه یوکاریوتها ایفا کردهاند. بهواسطه افزایش دسترسی به توالیهای ژنگان این ویروسهای غولپیکر، این قبیل فرضیات را میتوان از طریق آنالیزهای ژنگانی و تبارزایشی مقایسهای به آزمون گذاشت و اصلاح کرد. نرخ تکاملی بالای ویروسها که هنگام استفاده از روشهای نامناسب به القای آرتیفکتهای تبارزایشی از قبیل گرایش به انشعاب بلند (Long Branch Attraction) منجر میشود، این کار را به امری بسیار دشوار مبدل ساخته است. در آن دسته از درختهای تبارزایشی که از جایگاه ویروسها به عنوان دامنه چهارم حیات حمایت میکنند، میتوان تصنعی (artefact) بودن را نشان داد. در اغلب موارد، حضور نسخههای همساخت ژنهای سلولی در ویروسها به بهترین وجه با فرآیند متناوب انتقال افقی ژن (Horizontal Gene Transfer) از میزبانهای سلولی به ویروسهای آلوده کننده آنها، و نه در جهت عکس توجیه میشود. امروزه، هیچ شاهد موثقی برای وجود یک دامنه ویروسی حیات یا نقش قابل توجه ویروسها در توضیح خاستگاه، دامنههای سلولی وجود ندارد.
مجله زیست شناسی ایران
انجمن زیست شناسی ایران
2008-9406
3
v.
6
no.
2020
61
72
https://www.ijbio.ir/article_1842_61e015734b076b1daf757e4f8695dc7b.pdf
اهمیت واکسیناسیون در کنترل اپیدمی حاصل از بیماریهای ویروسی نوپدید
شکیبا
درویش علیپورآستانه
سمنان، دانشگاه سمنان، پردیس علوم و فناوری نوین، دانشکده بیوتکنولوژی
author
text
article
2020
per
در طی دهه گذشته، چندین ویروس جدید با بروز همهگیری بیماری در بین جمعیتهای انسانی با نگرانی زیاد همراه بوده اند. بیشترین تهدیدات همهگیری از ویروسهایی است که از حیوان یا ژن ویروسی انتقال مییابد. عواملی چون تجارت جهانی، مسافرت به سبب بروز و پایداری بیماریهای عفونی سلامت عمومی را تهدید میکنند .تدوین روشهایی، برای پیش بینی و مدیریت سازمان ملل برای دستیابی به اهداف توسعه پایدار در برابرمقابله با عوامل بیماریزا و کنترل آن بسیار مهم است. طیف وسیعی از برنامهریزی و تعهد بین المللی درتهیه واکسن به تولید آن برای ویروسهای جدید اختصاص دارد. در واقع، واکسنها یک عامل مهم پیشگیری از بروز عفونتهای ویروسی نوپدید محسوب می شوند، زیرا، در بسیاری موارد، گزینه های دیگر پزشکی، محدود یا غیرقابل استفاده هستند، علاوه بر اینکه در برخی موارد همه علائم عفونتهای ویروسی مشخص نیست. برنامهریزی کلاسیک برای توسعه واکسن برعلیه ویروسهای نوپدید، استفاده از روشهای مولکولی است. این مقاله به کارگیری فناوری های مقابله با بیماریهای جدید ویروسی و تمرکز بر الگوهای جدیدِ آمادهسازی بهتر در توسعه واکسن را بررسی می کند.
مجله زیست شناسی ایران
انجمن زیست شناسی ایران
2008-9406
3
v.
6
no.
2020
73
88
https://www.ijbio.ir/article_1843_821f59dcb5f3745dc91895f884ae0bf3.pdf
میکروبیوم انسان
نگار
محمدپور
پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست فناوری
author
سعید
امین زاده
پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست فناوری
author
text
article
2020
per
انسانها در توالی ژنتیکی خود تقریبا یکسان هستند، اما تفاوت های اندک در DNA ما منجر به تنوع فنوتیپی فوق العاده ای در بین جمعیت بشر میشود. انواع اجتماعات میکروبی و ژنهای آنها (میکروبیوم) در بدن انسان وجود دارد که نقش اساسی در سلامتی و بیماری انسان دارند. میکروبهایی که در بدن ما ساکن هستند بسیار متغیر است ، تنها یک سوم ژنهای تشکیل دهنده آن در اکثر افراد سالم یافت می شود. چندین دهه است که روی میکروبیوم انسان تحت عنوان پروژه ی میکروبیومی انسان تحقیقاتی انجام میدهند و میکروبیوم انسان را مورد مطالعه قرار داده اند وتاثیرات میکروبیوم را روی رفتار، خلق وخو، بیماری خود ایمنی و ایمنی عصبی بررسی میکنند که اکثر این تقابل ها به میکروبیوتای روده برمیگردد. این پروژه ی میکروبیوم انسانی بزرگترین گروه و مجموعه زیست گاههای بدن را به صورت مجزا مورد مطالعات بالینی قرار میدهد. مطالعات مربوط به میکروبیوم انسان نشان میدهد که حتی افراد سالم در میکروبهایی که در زیستگاهی مانند روده، پوست، دهان و واژن وجود دارد باهم متفاوت هستند. بخش عمده ای از این تنوع هنوز ناشناخته باقی مانده است، اگرچه رژیم غذایی، محیط و ژنتیک میزبان همه در این امر دخیل هستند.
مجله زیست شناسی ایران
انجمن زیست شناسی ایران
2008-9406
3
v.
6
no.
2020
89
97
https://www.ijbio.ir/article_1844_6550023da613197782c60b128e0cdd6d.pdf
دوازده ویروس مرگبار روی زمین
محمد رضا
رضوی
تهران، انستیتو پاستور ایران، مرکز تحقیقات میکروبیولوژی
author
text
article
2020
per
بشر از زمان های پیش از تکامل انسان امروزی، همواره درگیر بیماریهای ویروسی بوده است. برای برخی بیماریهای ویروسی، واکسنها و داروهای ضد ویروسی به انسانها اجازه داده تا از گسترش این عفونتها جلوگیری و به افراد بیمار کمک کرد تا بهبود یابند. انسان فقط برای بیماری آبله، توانایی حذف آن را داشته و توانسته در سطح جهانی از بروز موارد جدید این بیماری جلوگیری کند. اکنون ما راه درازی برای پیروزی در جنگ با ویروسها در پیش داریم. در دهه های اخیر ویروسهای چندی از جانوران به انسان راه یافتهاند و بلایایی را موجب شده اند که جان هزاران هزار نفر را گرفتهاند. سویههای ویروسی که اپیدمی ابولا (Ebola) را در آفریقای غربی در سالهای 2016- 2014 موجب گردید 90 درصد افراد آلوده را کشت و این ویروس کشنده ترین عضو خانواده ابولا است. ولی ویروسهای دیگری نیز وجود دارند که به همان اندازه و برخی حتی بیشتر کشندهاند. برخی ویروسها، مانند کرونا ویروس جدید که در همه دنیا طغیان نموده است میزان کشندگی پایینتری دارد ولی هنوز یک تهدید جدی برای بهداشت عمومی است زیرا در حال حاضر وسیلهای برای مبارزه با آن نداریم. در اینجا به دوازده ویروس مرگبار میپردازیم، بر این پایه که اگر افرادی با آنها آلوده شوند چقدر از آنها می توانند بمیرند، افرادی که در پی آلودگی از این بیماری میمیرند و اینکه چه اندازه تهدید آنها فزاینده است.
مجله زیست شناسی ایران
انجمن زیست شناسی ایران
2008-9406
3
v.
6
no.
2020
97
101
https://www.ijbio.ir/article_1845_ee3069673ab9b621f152b1d1c85e83d6.pdf
دیدگاه: علمورزی در محضر همگان
عطا
کالیراد
آلمان، مؤسسه ماکس پلانک برای زیستشناسی تکوینی
author
text
article
2020
per
علمورزی اغلب محدود به چارچوب آزمایشگاه و دانشگاه است و از وارسی و انتقاد عموم در امان. دنیاگیری فعلی و ضروت بررسی و تحلیل علمی این پدیده و انتشار بیدرنگ و عمومی یافته، همگان را به تماشاگرانی در این فرآیند بدل کرده است. در این نوشته کوتاه، به پیامد علمورزی در پیشگاه همگان در طی این دنیاگیری در تصویر عموم از علم و علمورزان میپردازم.تاریخ دریافت: 01 /06 /1398تاریخ بازنگری: 01 /12 /1398تاریخ پذیرش: 01 /02 /1399تاریخ انتشار آنلاین: 01 /03 /1399
مجله زیست شناسی ایران
انجمن زیست شناسی ایران
2008-9406
3
v.
6
no.
2020
102
104
https://www.ijbio.ir/article_1846_b526407d347a459dbaf35206630a2bbe.pdf
اشتباه ولی مفید- آنچه مدلهای شیوع کرونا می توانند و یا نمی توانند به ما بگویند
غلامرضا
رکنی لموکی
author
text
article
2020
per
در میانه عدم اطمینان از سرنوشت شیوع کرونا (Covid-19)، مدل های شیوع ابزار مهمی برای سیاستگذاران، درمانگران و بهداشتکارن هستند. برخی مدلها با نتایج ظاهرا متعارض در رسانه ها بسیار مورد توجه قرار گرفته اند و این گمان را ایجاد کردند که مدلهای ریاضی اصولا غیر قابل اتکا و ذاتا ناقص هستند.
مجله زیست شناسی ایران
انجمن زیست شناسی ایران
2008-9406
3
v.
6
no.
2020
105
108
https://www.ijbio.ir/article_2322_51946a5bda8d06ddf257b75d8744a807.pdf
نقش علوم داده در مواجهه با همه گیری کرونا
آرتا امیر
جمشیدی
تهران، دانشگاه تهران، پردیس علوم، دانشکده ریاضی آمار و علوم کامپیوتر، آزمایشگاه تحقیقاتی پیشرفته سیستم های زیستی و سرطان
author
محمدصدرا
مدرسی
تهران، دانشگاه تهران، پردیس علوم، گروه بیوتکنولوژی
author
text
article
2020
per
همهگیری بیماری کرونا از کشور چین آغاز شده و به سرعت به تمام کشورهای دنیا سرایت کرده است. در حال حاضر این بیماری سلامت میلیونها نفر و اقتصاد جهانی را نشانه رفته و اغلب دانشمندان و سیاستمداران را برای یافتن راه حلهای مناسب درمانی و سیاستگذاری هوشمند جهت کاهش اثرات مخرب این همه گیری در کمترین زمان ممکن به تکاپو انداخته است. پیشرفت تکنولوژی باعث تولید میزان گستردهای داده در حوزههای مختلف مرتبط با این بیماری از جمله در سطوح سلولی (ژنومیکس، پروتئومیکس، ترنسکریپتومیکس) و اپیدمیولوژی (تعداد افراد مبتلا، نحوه رفتار افراد در شرایط بحرانی) شده است. تحلیل این دادهها میتواند ما را در فهم بیماری، درمان و کنترل همهگیری آن هدایت کند. این مقاله قصد دارد علاوه بر مرور کلی حوزه های متنوع نقش آفرینی علوم داده در مورد این همه گیری، به بررسی محتوای فرکانسی داده های موجود از تعداد بیماران جدید در هر کشور بپردازد. مطالعه محتوای فرکانسی نقش تاخیرهای مهم را در همه گیری بیماری روشن میکند. بر اساس مطالعات انجام شده در این مقاله، به کمک محتوای فرکانسی میتوان کشورهای مختلف درگیر با این بیماری را به چهار دسته تقسیم کرد.تاریخ دریافت: 01 /06 /1398تاریخ بازنگری: 01 /12 /1398تاریخ پذیرش: 01 /02 /1399تاریخ انتشار آنلاین: 01 /03 /1399
مجله زیست شناسی ایران
انجمن زیست شناسی ایران
2008-9406
3
v.
6
no.
2020
108
119
https://www.ijbio.ir/article_1848_17785b63e16adb56ec57a361d3372586.pdf
یک مدل ریاضی برای همهگیری
علی
کمالی نژاد
تهران، دانشگاه تهران، پردیس علوم، دانشکده ریاضی آمار و علوم کامپیوتر
author
text
article
2020
per
مدلسازی ریاضی به صورت فزآیندهای توسط پژوهشگران به عنوان یک ابزار تحقیقاتی مهم در کنترل بیماریهای مسری مورد استفاده قرار میگیرد و در حال حاضر، مدلهای ریاضی به طور گستردهای برای ارزیابی اثربخشی راهبردهای کنترل بیماری کوید-19 استفاده میشوند. هدف از این مقاله، مرور مختصر مدل همهگیری SIR است که یکی از مدلهای بنیادی در نظریۀ ریاضی همهگیرشناسی است.تاریخ دریافت: 01 /06 /1398تاریخ بازنگری: 01 /12 /1398تاریخ پذیرش: 01 /02 /1399تاریخ انتشار آنلاین: 01 /03 /1399
مجله زیست شناسی ایران
انجمن زیست شناسی ایران
2008-9406
3
v.
6
no.
2020
119
123
https://www.ijbio.ir/article_1849_a83ae23082672a6d49197277b3e09e29.pdf
وضع مقررات حفاظت از حیات وحش و امنیت غذائی به منظور جلوگیری از تماس انسان با ویروسهای نوظهور
علیرضا
ساری
دانشگاه تهران
author
text
article
2020
per
بررسیهای اپیدمیولوژیک نشان می دهند که شیوع فعلی ویروس بیماری کُووید-19 (COVID-19) با بازار مواد غذایی دریائی رابطه دارد و مشخص شده که این ویروس منشاء خفاشی دارد. مشابه وضعیت سارس در سال 2003، این بیماری مشترک بین جانور و انسان (Zoonotic) دارای توان گسترش ازجانور به انسان و انسان به انسان است و منجر به تهدیدی جدی برای سلامت جهانی و توسعه اجتماعی-اقتصادی شده است. در این مطالعه رابطۀ بین شیوع بیماری با منابع غذائی از حیات وحش در چین مطرح شده است؛ همچنین برای وضع مقررات حفاظت از حیات وحش و امنیت غذایی به منظور جلوگیری از تماس انسان با ویروسهای نوظهور، شامل افزایش آگاهی عمومی از خطرات مصرف جانوران وحشی، تقویت قوانین مربوط به خوردن و تجارت جانوران وحشی، توسعه استانداردهای امنیت غذائی و ایجاد سازوکار نظارت بر بازار پیشنهاداتی داده شده است.لازم است اعمال قوانین نه تنها برای چین بلکه برای سایر کشورهایی که شکار حیوانات وحشی در آنها غالب است نیز صورت گیرد تا شاید مانع تماس انسان با ویروسهای جدید شود.
مجله زیست شناسی ایران
انجمن زیست شناسی ایران
2008-9406
3
v.
6
no.
2020
124
127
https://www.ijbio.ir/article_1850_526c44201873abe3e871f440874bc346.pdf
یکی کردن چابکی [بَصَری] و ارزش ها در تصمیم گیری
علی
فرازمند
دانشگاه تهران
author
text
article
2020
per
تصمیم گیری درست و بموقع، بویژه در برهه های حساس و بحرانها و ...، نکته ای حیاتی بویژه در مدیریت رویدادهای غیرمنتظره است. بدون شک تصمیم یک مدیر، سیاستمدار، فرمانده و پزشک سهمی بسزا در وزن و نتیجۀ پیامدهای یک رویداد خطیر و نامنتظره دارد. در بحران ویروسی که امروزه دنیا درگیر آن است چه بسا انتخاب و اتخاذ تصمیم های به هنگام و درستترِ آنهایی که از موضوع اطلاعات دقیق داشته و یا آنهایی که صرفاً بر پایه شواهد و تجربیات مشابه تصمیم هایی گرفتند شاید پیامدهای تلخ این تجربۀ سهمگین کمتر می شد، هرچند گرفتن این نوع تصمیمات با فوریت و اضطرار تصمیم گیری برای فرود یک هواپیما در شرایط بحرانی مشابهت تام ندارند. تیتر نوشتۀ حاضر که انگیزه ای برای ترجمۀ آن در این دوران فراموش نشدنی شد به معرفی دستاورد پژوهشی می پردازد که در سال 2009 در مجلۀ وزین PNAS (Proceedings of the National Academy of Sciences) منتشر شده است. نکتۀ اصلی و جالب توجه این پژوهش، بررسی اهمیت همراه کردن چابکی بَصَری و در نظر گرفتن ارزش هر نوع انتخاب در اتخاذ یک تصمیم است. در این معرفی، نویسنده با آوردن مثالی از یک فیلم (Sully) با بازی هنرپیشه نامدار تام هنکس، که بر پایۀ ماجرایی واقعی به پرده سینما راه پیدا کرده است موضوع مقاله پژوهشی را خلاصه کرده است.
مجله زیست شناسی ایران
انجمن زیست شناسی ایران
2008-9406
3
v.
6
no.
2020
128
131
https://www.ijbio.ir/article_1851_66dd98e671e20c05d7ec94b0df9f487c.pdf
همهگیرشناسی علم پراهمیتی است
مهدی
گلستانی نسب
سمنان، دانشگاه سمنان، دانشکده علوم، گروه زیست شناسی
author
text
article
2020
per
پیشینه همهگیرشناسی (Epidemiology) به عصر پریکلس در قرن پنجم قبل از میلاد باز میگردد، اما معرفی آن به عنوان یک علم «حقیقی» در قرن بیستویکم اغلب مورد سوال بوده است. این برخلاف انتظارات است، با توجه به این واقعیت که همهگیرشناسی به طور مستقیم در زندگی ما تأثیر دارد و اتکای ما به آن در دنیای در حال تغییر همواره رو به افزایش است.همهگیرشناسی پراکنش بیماریها، عوامل موثر بر منشأ و علت بروز آنها و روشهای کنترل آنها را بررسی و شناسایی میکند؛ این امر نیازمند درک چگونگی افزایش ریسک بیماری در نتیجه همافزایی عوامل سیاسی، اجتماعی و علمی است و این مهم، همهگیرشناسی را به یک علم منحصربفرد تبدیل کرده است. با این حال، تعریف آن به عنوان یک علم، موضوعی مورد اختلاف بوده است؛ در میان انتقادات از این قلمرو این دیدگاه مطرح است که همهگیرشناسی یک علم غیردقیق است که صرفاً از مجموعهای از ابزارهای مورد استفاده توسط سایر رشتهها شکل گرفته است و وابستگی آن به دادههای مشاهداتی، از آن بیشتر یک فرم روزنامهنگاری ساخته است تا یک علم حقیقی (12). سردبیران بخش ارتباطات مجله Nature Communications طی رجوع به همهگیرشناسان پروپاقرص در نهایت شگفتی متوجه شدند که برداشت همهگیرشناسان از دیدگاه سایر اعضای جامعه علمی این است که اغلب آنها همهگیرشناسی را به عنوان یک علم «حقیقی» در نظر نمیگیرند.در میان دلایل متعدد مبنی بر اینکه چرا اهمیت علمی آن در برخی موارد کمارزش شمرده میشود، تلاقی آن با علومی موسوم به علوم «نرم» است که به طور سنتی دقت آنها کمتر از سایر رشتهها برآورد میشود، زیرا بر متغیرهایی مانند رفتارها و تعاملات انسانی متمرکز هستند که در عین پیچیدگی، سنجش کمّی آنها نیز امری دشوار است. اما معلوم شده است که عوامل اجتماعی-اقتصادی و سبک زندگی و ویژگیهای محیط دستساخته بشری بر پیامدهای سلامت از جمله در افراد دچار بیماریهای قلبیعروقی (3) و ژنتیکی تأثیر دارند (4)؛ از این رو نباید این دست عوامل در مطالعات حوزه سلامت انسان نادیده گرفته شوند (5).علاوه بر این، شماری یافتههای ملموس حاصل از پژوهشهای همهگیرشناسی نیز در تأیید این مسئله وجود دارد. این واقعیت غیرقابل کتمان است که این رشته از طریق اجرای برنامههای مداخلهای و پیشگیرانه حاصل یافتههای پژوهشی، جان میلیونها نفر را در مقابل بیماریهای مسری و غیرمسری نجات داده است. در حقیقت، CDC [مرکز مدیریت و پیشگیری بیماریهای ایالات متحده] تأیید میکند که به لطف تلاشهای همهگیرشناسان پزشکی، میانگین امید به زندگی در ایالات متحده از سال ۱۹۴۷ بدینسو به میزان ۲۵ سال افزایش یافته است (6).هر چند محاسبه دقیق شمار افرادی که زندگی آنها بواسطه پژوهشهای همهگیرشناسی نجات یافته است امکانپذیر نیست، با این حال، اهمیت این رشته در بهبود کیفیت زندگی و افزایش طول عمر را نمیتوان نادیده گرفت. حتی مهمتر اینکه، علی رغم موارد عدم قطعیت، کاستیهای مدلها و نقایص دادهها، همهگیری شناسی همچنان با پیشبینیهای اپیدمی و پاندمی و تشخیص بیماریهای مستعد شیوع در آینده و اجرای مداخلات آیندهنگر، هدفمند و مشارکتی برای کاهش موارد مرگ و میر در خط مقدم نجات زندگی بشر امروزی است (7 و 8). همهگیری شناسی کلید درک تأثیر تغییرات اقلیمی بر بار بیماری از طریق اثر دما، رطوبت و تغییرات فصلی بر پویایی بیماری واگیردار و گسترش دامنه پراکنش ناقلهای بیماری به شمار میرود، نقشی که هر روز بیش از پیش نمود پیدا میکند. ایالت تگزاس در ۵ سال گذشته انتقال یا شیوع بیماریهای ابولا، چیکونگونیا، ویروس نایل غربی (West Nile Virus) و ویروس زیکا را گزارش داده است، بعید به نظر میرسد زمینههای بروز این عفونتها بیارتباط با یکدیگر باشند و اعتقاد بر این است که تغییرات اقلیمی و افزایش سریع جمعیت و شهرسازی هر دو در این زمینه اثرگذار بودهاند (9).به موازات افزایش ناهمسان جمعیت و شهرنشینی، تغییرات اقلیمی چالشهای جدیدی پیشروی برنامههای سلامت جهانی قرار داده است؛ با توجه به این مسائل، بدون تردید در آینده نزدیک، پژوهشهای همهگیری شناسی نقشی اساسی در پیشبرد سیاستهای سلامت عمومی بر عهده خواهند داشت.بنابراین، همهگیری شناسی مهم است، اما آیا یک علم محسوب میشود؟ بله، البته که این گونه است. با اینکه مقایسه آن با علومی از قبیل ریاضی کمکی به موضوع نمیکند، اما این حوزه اصیل یک رویکرد میانرشتهای برای مطالعه سلامت انسان و بیماریهاست که از روش علمی شامل مشاهده سیستماتیک و به دنبال آن قاعدهسازی، آزمایش و اصلاح فرضیهها پیروی میکند. در هر صورت، همهگیرشناسی یک علم بسیار پیچیده است، زیرا نیازمند توجه به انواع متغیرهای مربوط به بیماریهای بشر مانند پاتوژنها، پویایی اجتماعی یا مسافرت انسان و شرایط اقلیمی است. این امر میتواند بدین معنا باشد که نتایج به دست آمده در رابطه با یک بیماری و/یا شیوع آن، ممکن است همیشه برای همان بیماری در یک محیط متفاوت دیگر قابل تکرار نباشد.مجله نیچر با درک اهمیت همهگیرشناسی از دریافت آثار علمی در این رشته استقبال میکند، بخصوص وقتی به مسائل مهم در زمینه سلامت عمومی پرداخته میشود. این مقاله ترجمه ای است از: Epidemiology is a science of high importance. NATURE COMMUNICATIONS| (2018) 9:1703. DOI: 10.1038/s41467-018-04243-3
مجله زیست شناسی ایران
انجمن زیست شناسی ایران
2008-9406
3
v.
6
no.
2020
131
133
https://www.ijbio.ir/article_1852_c9773a1b729353af68bed6fad546c7e9.pdf
علم جمعیت شناسی به درک میزان شیوع و مرگومیر کووید-19 کمک میکند
ربابه
لطیف
سمنان، دانشگاه خواهران سمنان (فرزانگان)
author
text
article
2020
per
دولتها در سرتاسرجهان باید به سرعت مهیا شوند و تصمیمهای سیاسی دشواری را برای کاهش بیماری همهگیرکروناویروس 2019 (COVID-19) بگیرند. از آنجا که مرگومیر بیشتر در سالخوردگان اتفاق میافتد، در این مقاله نقش مهم جمعیتشناسی (Demograghy) بررسی میشود، به ویژه، اینکه چگونه ساختار سنی یک جمعیت باعث ایجاد تفاوت در میزان تلفات در کشورهای مختلف و چگونگی گسترش بیماری میشود. نقش ساختار سنی در مرگومیرهای اتفاق افتاده در ایتالیا و کره جنوبی بررسی خواهد شد و نشان داده خواهد شد که این بیماری در جمعیتهای با اندازه مشابه اما ساختارهای سنی مختلف، الگوی همهگیری متفاوتی دارد و باعث مرگومیر بیشتر در کشورهای با جمعیت مسنتر نسبت به کشورهای با جمعیت جوانتر میشود. این ارتباط قوی بین جمعیتشناسی و مرگومیر وابسته به سن در کووید-19 نشان میدهد که فاصلهگذاری اجتماعی و سایر سیاستها برای کاهش انتقال باید ترکیب سنی جمعیتهای محلی و ملی و همچنین تعامل بین نسلی را در نظر بگیرد. ما از کشورهای مختلف درخواست میکنیم که دادههای افراد بیمار و مرگومیر را براساس سن و جنس ارائه دهند تا در بهبود پیشبینی هدفمند برای بستری کردن بیماران و مراقبت ویژه مورد استفاده قرار گیرد.
مجله زیست شناسی ایران
انجمن زیست شناسی ایران
2008-9406
3
v.
6
no.
2020
133
137
https://www.ijbio.ir/article_1853_81b5e9dff6b0607dc6336ffb8231e1e7.pdf
پرسش های برخاسته از کرونا ویروس”جدید“: ”متخصصین“ بسیار زیاد – تفکر بسیار کم
مرضیه
لطفیان
کرمان، دانشگاه علوم پزشکی کرمان، مرکز تحقیقات فیزیولوژی
author
سعیده
جعفری نژاد
کرمان، دانشگاه علوم پزشکی کرمان، مرکز تحقیقات فیزیولوژی
author
text
article
2020
per
تاریخ گرایش به تکرار دارد و بیمارهای همه گیر /جهان گیر نیز از این قاعده مستثنی نیستد. نکته جالب، پایه مشترک موجود بین کرونا ویروس 2019 نوظهور کنونی، سارس (سندرم تنفسی حاد) و مرس (سندرم تنفسی خاورمیانه) که قبل از آن شیوع یافته اند و همهگیری بزرگ جهانی 1918 است که مدت ها قبل شیوع یافته است. کووید-19 امروزی، در خلاء رخ نداده است. در دسامبر سال 2018، لیو و همکاران، اعلام کردند بیماری سل (tuberclusis) یک اپیدمی سراسری در چین است، یک اپیدمی که همچنان شدت میگیرد. چین رتبه دوم در تحمل فشار ناشی از سل در جهان را دارد. بیماری ای که اغلب با علائم آنفلوانزا شروع می شود، و باسیل های آن انباشته از RNA ویروس های باکتریائی به نام مایکوفاژها است. در سال 2016، سازمان جهانی بهداشت بی سروصدا اعلام کرد که با وجود همۀ پیشرفت ها، باسیلوس توبرکلوزیس که دکتر کخ به فشار ناچار شد آن را "ویروس توبرکلوزیس" بنامد، بار دیگر کشنده ترین عامل بیماری زای جهان است. در اینجا ما تمام چهار بیماری همه گیر/ جهان گیر را با برخی نتایج شگفت آور و شباهت هایشان مقایسه میکنیم.
مجله زیست شناسی ایران
انجمن زیست شناسی ایران
2008-9406
3
v.
6
no.
2020
138
143
https://www.ijbio.ir/article_1854_9c7f1e1eb84154357d01fc4c307b135e.pdf
کووید-19 :(COVID-19) بدترین بلای سلامتی مردم جهان
ربابه
لطیف
سمنان، دانشگاه خواهران سمنان (فرزانگان)
author
text
article
2020
per
جهان طی چهاردهه گذشته شاهد شیوع و گسترش فرامرزی بیماریهای عفونی نوپدید به دلیل رشد جمعیت، شهرنشینی و جهانی شدن بوده است. بیشتر این عوامل بیماریزای نوپدید، ویروسها هستند. به طور متوسط، سالانه بیش از دو گونه جدید از ویروسهای مبتلا کننده انسان در سراسر جهان گزارش میشود که بیشتر آنها ویروسهای RNAدار هستند. نظارت، تشخیص زودهنگام، شناسایی، توصیف، مهار، کنترل و در نهایت جلوگیری از بیماریهای عفونی در حال ظهور، نیاز به یک سیستم کارآمد ملی برای نظارت بر سلامت عمومی دارد. نیاز فوری به ایجاد شبکه آزمایشگاههای تشخیصی وجود دارد، به خصوص در کشورهایی که بیماریهای عفونی همهگیر در آنها ضعیف است. تشخیص زود هنگام بیماری به نوآوریهای فناورانه زیستپزشکی نیاز دارد. ردیابی مسیر انتقال ضروری است. امکانات آزمایش سریع باید برای همه افراد در همه کشورها در دسترس باشد. همهگیری جهانی (پاندمی) کووید-19 زمان تعیین کنندهای در تاریخ جهان خواهد بود و همه ما آن را به یاد خواهیمآورد. آنچه به یاد خواهد آمد این است که چگونه با یکدیگر رفتار میکنیم. مقابله با nCoV بزرگترین چالشی است که جهان با آن روبرو است. یک درمان مؤثر و تولید واکسن باید در شرایطی نظیر آماده به جنگ فراهم شود.
مجله زیست شناسی ایران
انجمن زیست شناسی ایران
2008-9406
3
v.
6
no.
2020
144
151
https://www.ijbio.ir/article_1855_05be21da7ffcefc23d204a39e525f943.pdf
مروری بر بیماری کووید-19
اسما
علی مولایی
کرمان، دانشگاه شهید باهنر کرمان، دانشکده علوم، گروه زیست شناسی
author
text
article
2020
per
ظهور و گسترش 2019CORONAVIRUS که به عنوان یک بحران بهداشتی تهدید کننده از سال 2019 تاکنون ادامه داشته هم اکنون در حال تهدید جدی جهان است. این ویروس از خفاش ها منشأ گرفته و با میزبان های واسط ناشناخته که گروهی از حیوانات هستند، در ووهان ،مرکز شهر هوبی چین در دسامبر سال 2019 به انسان منتقل شد.
مجله زیست شناسی ایران
انجمن زیست شناسی ایران
2008-9406
3
v.
6
no.
2020
152
157
https://www.ijbio.ir/article_1856_d1f89ba2412669137def13373518d3e3.pdf
راهکارهای یکپارچه در زمان همه گیری بیماری کووید-19
پرویز
ملک زاده
قم، دانشگاه قم، دانشکده علوم پایه، گروه زیست شناسی
author
text
article
2020
per
تمایل بسیاری برای ایجاد یک راهکار یکپارچه برای تقویت اقدامات بهداشت عمومی جهت جلوگیری از عفونت COVID-19 و ذاتالریه همراه آن وجود دارد. متأسفانه، هیچ راهکار یکپارچهای در کارآزماییهای انسانی که به طور خاص برای COVID-19 موثر باشد، تأیید نشده است.
مجله زیست شناسی ایران
انجمن زیست شناسی ایران
2008-9406
3
v.
6
no.
2020
157
161
https://www.ijbio.ir/article_1857_e046df08ec3df683faf1c5acaa0d7a10.pdf
پاسخ به کووید-19، همهگیری یکبار در قرن؟
ساقی
نورایی
تهران، پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست فناوری، پژوهشکده زیست فناوری صنعت و محیط زیست، گروه مهندسی زیست فرایند
author
حورا
بحرالعلوم
تهران، پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست فناوری، پژوهشکده زیست فناوری صنعت و محیط زیست، گروه مهندسی زیست فرایند
author
سعید
امین زاده
پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست فناوری
author
text
article
2020
per
در هر بحرانی، رهبران دو مسئولیت به یک اندازه مهم دارند: نخست اینکه مسئله را فوری حل کنند و دوم از وقوع مجدد آن جلوگیری کنند. همهگیری Covid-19 یک مورد قابلتوجه است. ما باید اکنون زندگی انسانها را نجات دهیم و همچنین بهطورکلی روش پاسخدهی به شیوع بیماری را نیز بهبود ببخشیم.
مجله زیست شناسی ایران
انجمن زیست شناسی ایران
2008-9406
3
v.
6
no.
2020
162
164
https://www.ijbio.ir/article_1858_78c9e3fb722be0dbf3594d3b03d7bc19.pdf
تاریخ در بحران- درسهایی برای کووید-19
حورا
بحرالعلوم
تهران، پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست فناوری، پژوهشکده زیست فناوری صنعت و محیط زیست، گروه مهندسی زیست فرایند
author
ساقی
نورایی
تهران، پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست فناوری، پژوهشکده زیست فناوری صنعت و محیط زیست، گروه مهندسی زیست فرایند
author
سعید
امین زاده
پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست فناوری
author
text
article
2020
per
میکروبیولوژیستهای معتبر Macfarlane Burnet و David White در سال 1972 پیشبینی کرده بودند که "محتملترین پیشبینی درباره آینده بیماریهای عفونی این است که بسیار مبهم خواهد بود (1)." آنها یادآور شدند که همیشه "خطر ابتلا به یک بیماری عفونی جدید، خطرناک و کاملاً غیرمنتظره وجود دارد؛ اما در پنجاه سال گذشته چنین چیزی اتفاق نیفتاده است". به نظر میرسید فقط جنبهی اپیدمی مورد توجه مورخان بوده است.
مجله زیست شناسی ایران
انجمن زیست شناسی ایران
2008-9406
3
v.
6
no.
2020
164
167
https://www.ijbio.ir/article_1859_762fca1646cb15f9da21b6cec15c9a99.pdf
جداسازی، قرنطینه، فاصله گذاری فیزیکی و کنترل جمعی: نقش محوری اقدامات بهداشت عمومی قدیمی
مهدی
صادقی
سمنان، دانشگاه سمنان، گروه زیست شناسی سلولی و مولکولی
author
text
article
2020
per
کروناویروس جدید به عنوان یک همه گیری پاندمیک کل دنیا را تهدید میکند. این ویروس از خانواده کروناویروس، ویژگیهای جدید و ناشناختهای داشته و هیچ نوع واکسن و درمان قطعی برای آن شناخته نشده است. با توجه به تجربه موفقیت آمیز اقدامات بهداشت عمومی در کنترل و مهار SARS، این اقدامات به طور وسیعی به منظور کنترل کروناویروس جدید توسط کشورهای درگیر اعمال شده است. بزرگترین نگرانی درباره این اقدامات رفتار اپیدمیولوژیکی شبه آنفلوانزای این ویروس میباشد که باعث به چالش کشیده شدن این اقدامات میشود.
مجله زیست شناسی ایران
انجمن زیست شناسی ایران
2008-9406
3
v.
6
no.
2020
168
171
https://www.ijbio.ir/article_1860_27cef61d37f917789beb00fade71f186.pdf
چه زمانی محدودیتهای همهگیری ویروس کرونا رفع خواهد شد؟ نه پیش از این اقدامات!
ساقی
نورایی
تهران، پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست فناوری، پژوهشکده زیست فناوری صنعت و محیط زیست، گروه مهندسی زیست فرایند
author
حورا
بحرالعلوم
تهران، پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست فناوری، پژوهشکده زیست فناوری صنعت و محیط زیست، گروه مهندسی زیست فرایند
author
سعید
امین زاده
پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست فناوری
author
text
article
2020
per
در حالیکه بسیاری از کشورها ناامیدانه در تلاش برای کاهش سرعت گسترش ویروس کرونای جدید هستند؛ جای تعجب دارد که چطور ایالاتمتحده تصمیم به بازگشایی اماکن عمومی میگیرد. موسسهی کارآفرینی آمریکایی، "یک اندیشکده سیاستگذاری عمومی" اخیراً گزارشی را منتشر کرده است که توسط اسکات گوتلیب، کمیسر سابق اداره غذا و داروی ایالاتمتحده منتشرشده است که چهار مرحله را برای بازگشایی اماکن عمومی ارائه میدهد " دستورالعمل برای بازگشایی مجدد". اولین مرحله این دستورالعمل که در حال حاضر در ایالاتمتحده در حال انجام آن است که شامل کند شدن شیوع عفونتهای جدید با اقدامات فاصلهگذاری فیزیکی، نظیر تعطیلی مدارس و دور کاری افراد در خانه است. در قدم بعدی ایلات متحده زمانی میتواند بازگشایی مجدد انجام دهد که توانایی شناسایی، آزمایش و جداسازی افراد مبتلا به کووید-19 و افراد در تماس نزدیک با آنها را داشته باشد. با این حال رعایت فاصلهگذاری همچنان ضروری است. در قدم سوم زمانی میتواند محدودیتهای باقیمانده برداشته شود که یک روش درمانی مؤثر یا واکسن در دسترس باشد و در قدم آخر بعد از رفع این همهگیری لازم است سرمایهگذاریهای کلانی در تحقیقات و مراقبتهای بهداشتی جهت آماده سازی با همهگیری احتمالی بعدی صورت گیرد.
مجله زیست شناسی ایران
انجمن زیست شناسی ایران
2008-9406
3
v.
6
no.
2020
171
174
https://www.ijbio.ir/article_1861_1b7f4afbc5b9e34f4e7429273110b0ec.pdf